Czym jest stan klęski żywiołowej?

Klęska, katastrofa, awaria — o co chodzi?

Przepisy określają klęskę żywiołową jako naturalną katastrofę lub awarię techniczną, której skutki stanowią zagrożenie dla życia lub zdrowia wielu osób, mienia na dużą skalę bądź środowiska na rozległych terenach. W takiej sytuacji niezbędne jest zastosowanie nadzwyczajnych środków oraz współpraca różnych organów, instytucji i specjalistycznych służb pod wspólnym dowództwem, aby skutecznie udzielić pomocy i ochrony.

Katastrofa naturalna odnosi się do działania sił natury, takich jak wyładowania atmosferyczne, trzęsienia ziemi, silne wiatry, intensywne opady, długotrwałe ekstremalne temperatury, osuwiska, pożary, susze, powodzie, zjawiska lodowe na zbiornikach wodnych oraz masowe występowanie szkodników, chorób roślin i zwierząt, a także chorób zakaźnych u ludzi. Z kolei awaria techniczna to nagłe, nieprzewidziane uszkodzenie lub zniszczenie obiektu budowlanego, urządzeń technicznych lub systemu takich urządzeń, które prowadzi do przerwania ich działania lub utraty właściwości użytkowych.

Stan klęski żywiołowej — czym się charakteryzuje?

Stan klęski żywiołowej wprowadza się na czas oznaczony, nie dłuższy niż 30 dni (przedłużenie stanu klęski żywiołowej może nastąpić za zgodą Sejmu), aby zapobiec skutkom i usunąć szkody wyrządzone przez katastrofy naturalne. Może być wprowadzony na części lub na całym terytorium państwa, na obszarze dotkniętym klęską żywiołową, ale również na terenie, na którym wystąpiły lub mogą wystąpić skutki tej klęski.

Rada Ministrów przyjęła projekt budżetu na 2025 rok — co zawiera?Jakub Stasak

Stan klęski żywiołowej może zostać wprowadzony przez Radę Ministrów wyłącznie na podstawie ustawy, w formie rozporządzenia, które musi być dodatkowo podane do publicznej wiadomości. Rada Ministrów może wprowadzić ten stan z własnej inicjatywy lub na wniosek odpowiedniego wojewody.

W rozporządzeniu dotyczącym wprowadzenia stanu klęski żywiołowej określa się powody jego wprowadzenia, datę rozpoczęcia, obszar objęty oraz czas trwania. Wskazuje się również, zgodnie z ustawą, rodzaje koniecznych ograniczeń wolności i praw człowieka oraz obywatela. Rozporządzenie ogłasza się w Dzienniku Ustaw Rzeczypospolitej Polskiej, a także informuje się o nim społeczeństwo poprzez obwieszczenie właściwego wojewody, np. poprzez plakaty w miejscach publicznych i inne zwyczajowo przyjęte metody komunikacji na danym terenie.

Wpływ stanu klęski żywiołowej na funkcjonowanie państwa

Stan klęski żywiołowej uniemożliwia zmianę: 

• Konstytucji, 
• ordynacji wyborcze do Sejmu, Senatu i organów samorządu terytorialnego, 
• ustawy o wyborze Prezydenta Rzeczypospolitej,
• ustawy o stanach nadzwyczajnych. 

W czasie stanu klęski żywiołowej oraz w ciągu 90 dni po jego zakończeniu:

• nie może być skrócona kadencja Sejmu, 
• nie może być przeprowadzane referendum ogólnokrajowe, 
• nie mogą być przeprowadzane wybory do Sejmu, Senatu, organów samorządu terytorialnego oraz wybory Prezydenta Rzeczypospolitej.

Kadencje Sejmu, Senatu, organów samorządu terytorialnego oraz Prezydenta ulegają wówczas odpowiedniemu przedłużeniu. Wybory do organów samorządu terytorialnego są możliwe tylko na obszarach, gdzie nie został wprowadzony stan klęski żywiołowej. 

Wpływ stanu klęski żywiołowej na życie obywateli

Stan klęski żywiołowej może ograniczać:

• wolność działalności gospodarczej, 
• wolność osobista, 
• nienaruszalność mieszkania, 
• wolność poruszania się i pobytu na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, 
• prawo do strajku, 
• prawo własności, 
• wolność pracy, 
• prawo do bezpiecznych i higienicznych warunków pracy,
• prawo do wypoczynku.

Ponadto stan klęski żywiołowej może nakładać na obywateli różnego rodzaju obowiązki:

• poddania się badaniom lekarskim, szczepieniom ochronnym i stosowaniu innych środków profilaktycznych i zabiegów w celu zwalczania chorób zakaźnych oraz skutków skażeń chemicznych,
• poddania się kwarantannie,
• stosowania środków ochrony roślin lub zwalczania organizmów, które wyrządzają szkodę ludziom, zwierzętom lub roślinom,
• opróżniania i zabezpieczania lokali mieszkalnych i innych pomieszczeń,
• przymusowa rozbiórka i wyburzenia budynków,
• ewakuacja w ustalonych czasie z określonych miejsc, obszarów, budynków.

Dziękujemy, że przeczytałaś/eś nasz artykuł do końca. Jeśli chcesz być na bieżąco z informacjami prawnymi, zapraszamy do naszego serwisu ponownie!
Jeżeli podobał Ci się artykuł podziel się z innymi udostępniając go w mediach społecznościowych - poniżej masz szybkie linki do udostępnień.