Jakie są główne różnice w kompetencjach między Trybunałem Stanu a Trybunałem Konstytucyjnym?

Trybunał Stanu a Trybunał Konstytucyjny

W polskim systemie prawnym dwie kluczowe instytucje, czyli Trybunał Konstytucyjny i Trybunał Stanu. Pełnią one istotne role w zapewnianiu przestrzegania prawa i odpowiedzialności najwyższych urzędników państwowych.

Kontrola poselska. Co to? Małgorzata Łaziuk

Trybunał Konstytucyjny, powołany na mocy Konstytucji z 1997 r., spełnia kluczową funkcję w systemie prawnym. Jego głównym zadaniem jest kontrola zgodności aktów normatywnych, czyli prawnych regulacji, z wyższymi aktami prawnymi, takimi jak Konstytucja. W praktyce oznacza to, że Trybunał ocenia, czy ustanowione przepisy są zgodne z zasadami i normami zawartymi w Konstytucji.

Jak działa Trybunał Konstytucyjny?

Rzeczony Trybunał Konstytucyjny przeprowadza kontrolę norm na dwa sposoby: abstrakcyjną (dotyczącą ogólnych norm prawnych) i konkretną (dotyczącą konkretnego przypadku lub sprawy). Warto zaznaczyć, że kontrola ta ma charakter przede wszystkim następczy, obejmujący akty normatywne, które już nabrały mocy obowiązującej lub są w trakcie wejścia w życie. 

Wyjątkowo, Trybunał może podjąć kontrolę prewencyjną – a priori, jednak tylko na wniosek Prezydenta.

Oprócz tego Trybunał Konstytucyjny ma kompetencje w zakresie orzekania o zgodności celów lub działalności partii politycznych z Konstytucją. Dodatkowo może stwierdzić przejściową niemożność sprawowania urzędu przez Prezydenta Rzeczypospolitej.

Jak działa Trybunał Stanu?

W przeciwieństwie do Trybunału Konstytucyjnego Trybunał Stanu zajmuje się odpowiedzialnością konstytucyjną najwyższych urzędników za jej [konstytucji – przypis red.] naruszenie lub ustaw w związku z pełnieniem ich funkcji. 

Obejmuje to Prezydenta, Prezesa Rady Ministrów (czyli premiera), członków Rady Ministrów, Prezesa NBP, Prezesa NIK, członków KRRiT, osoby kierujące ministerstwami na polecenie premiera, oraz Naczelnego Dowódcę Sił Zbrojnych. Choć wniosek o pociągnięcie takich osób do odpowiedzialności może też złożyć sejmowa komisja śledcza.

Trybunał Stanu działa jako organ konstytucyjny, a jego celem jest stwierdzenie odpowiedzialności konstytucyjnej za naruszenia prawa przez wymienione wcześniej osoby w związku z ich urzędowaniem. Odpowiedzialność ta obejmuje nie tylko celowe, lecz także nieumyślne naruszenia prawa.

Dodatkowo Trybunał Stanu, mając stwierdzone naruszenie konstytucji lub ustawy, może nałożyć różne kary, takie jak utrata praw wyborczych, zakaz zajmowania stanowisk kierowniczych, czy odebranie orderów i odznaczeń. Kary te mogą być orzeczone na okres od dwóch do 10 lat, z możliwością ich wymierzenia łącznie lub osobno, w zależności od okoliczności i stopnia szkodliwości społecznej czynu.

Czym różni się Trybunał Konstytucyjny od Trybunału Stanu?

W skrócie główna różnica między Trybunałem Konstytucyjnym a Trybunałem Stanu leży w zakresie ich kompetencji. Trybunał Konstytucyjny skupia się głównie na kontrolowaniu zgodności aktów normatywnych. 

Co dokładnie oznacza, że "prawo nie działa wstecz"?Jakub Stasak

Z kolei Trybunał Stanu jest powołany do orzekania o odpowiedzialności konstytucyjnej najwyższych urzędników za naruszenia prawa w trakcie pełnienia ich funkcji. Obydwie instytucje są kluczowymi strażnikami zasady praworządności w polskim systemie prawnym.

Dziękujemy, że przeczytałaś/eś nasz artykuł do końca. Jeśli chcesz być na bieżąco z informacjami prawnymi, zapraszamy do naszego serwisu ponownie!
Jeżeli podobał Ci się artykuł podziel się z innymi udostępniając go w mediach społecznościowych - poniżej masz szybkie linki do udostępnień.