Nie zgadzam się na pobranie narządów do transplantacji. Gdzie zgłosić sprzeciw?

• Dorota Kraskowska
• /
• 12 maja 2020

Pierwszy udany zabieg transplantacji w Polsce przeprowadzono ponad pół wieku temu. W 1966 roku w I Klinice Chirurgicznej Akademii Medycznej w Warszawie odbyła się udana operacja przeszczepienia nerki od zmarłej osoby. W 1985 roku w Zabrzu prof. Zbigniew Religa przeprowadził pierwszy udany przeszczep serca. Do tej pory przeprowadzono w naszym kraju 2618 operacji przeszczepienia serca. Obecnie w Polsce mamy 30 ośrodków transplantacyjnych, a rocznie przeszczepia się ok. 1500 narządów. Nasi transplantolodzy wykonują następujące rodzaje przeszczepów:

• narządowe (serce, nerki, wątroba, płuca, trzustka, jelito),

• przeszczepy tkanek oka (rogówka),

• przeszczepy innych tkanek (kości, ścięgna, skóra),

• unaczynione przeszczepy wielotkankowe (twarz, kończyna),

• przeszczepy komórek krwiotwórczych pochodzących ze szpiku kostnego lub krwi.

Do końca ubiegłego roku w Polsce przeszczepiono ponad 43 tys. narządów. To wciąż za mało — zdaniem ekspertów — takich zabiegów ratujących życie mogło być o wiele więcej, gdyby nie liczne sprzeciwy rodzin zmarłych, niska społeczna świadomość oraz przede wszystkim — spadająca z roku na rok liczba pobrań narządów. 

CZYTAJ TEŻ Hejt w sieci. Jak uzyskać przeprosiny za wypowiedź w internecie?

Transplantacja narządów: brak sprzeciwu = zgoda

Każdy zmarły jest potencjalnym dawcą narządów i tkanek, o ile nie wyraził za życia sprzeciwu wobec takiego zabiegu. Polskie prawo jasno stanowi, że jeśli zmarły nie wyraził za życia sprzeciwu, to zgodnie z ustawą z 1 lipca 2005 roku pobranie komórek, tkanek i narządów z jego zwłok jest dopuszczalne. W praktyce jednak nie jest to takie oczywiste. Wystarczy, aby zrozpaczona rodzina wyraziła wątpliwości co do woli zmarłego, aby zabieg transplantacyjny się nie odbył. 

Lekarze nie mają obowiązku pytania rodziny zmarłego o wyrażenie zgody na pobranie narządów. Procedura wymaga, aby przekazać informacje o zamiarze pobrania narządów od zmarłego pacjenta i sprawdzić, czy zmarły za życia wyraził sprzeciw wobec takiej procedury. 

Nawet w przypadku, kiedy lekarze nie mają sprzeciwu zmarłego pacjenta, to często jednak ulegają presji i żądaniom bliskich, którzy mimo braku podstawy prawnej, nie chcą dopuścić do pobrania narządów od zmarłego członka rodziny. 

Oświadczenie woli — czy trzeba rejestrować?

Jeśli zgadzamy się, aby nasze narządy i tkanki były wykorzystane do ratowania życia i zdrowia innych ludzi, możemy podpisać tzw. oświadczenie woli.

W oświadczeniu wystarczy wpisać: "Wyrażam zgodę na pobranie po śmierci moich narządów i tkanek do przeszczepu", a następnie podać swoje imię i nazwisko, PESEL, adres oraz datę. Oświadczenie trzeba koniecznie podpisać. Najlepiej nosić je razem z dokumentami. Ma ono jedynie charakter informacyjny, nie musimy go nigdzie rejestrować.

CZYTAJ TEŻ Kiedy koniec noszenia maseczek?

Gdzie zgłosić sprzeciw wobec pobrania organów po śmierci do transplantacji?

Każdy, kto nie zgadza się na oddanie po śmierci swoich narządów do przeszczepienia, może zgłosić swój sprzeciw w Centralnym Rejestrze Sprzeciwów. Formularz do pobrania znajduje się na stronie www.poltransplant.org.pl

Druki można również otrzymać w zakładach opieki zdrowotnej. Wypełniony i podpisany formularz należy wysłać lub przekazać osobiście do Centrum Organizacyjno-Koordynacyjnego ds. Transplantacji w Warszawie, al. Jerozolimskie 87. Osoba zgłaszająca otrzyma potwierdzenie wpisu listem poleconym. Sprzeciw jest skuteczny od dnia rejestracji w Centralnym Rejestrze Sprzeciwów. 

Tak wygląda ścieżka urzędowa, ale równie skuteczne będzie samodzielne przygotowanie sprzeciwu, podpisanie oświadczenia i noszenie w portfelu razem z dokumentami. Moc prawną ma także oświadczenie ustne złożone w obecności dwóch świadków.

Sprzeciw może złożyć również osoba w wieku powyżej 16 lat. W imieniu osób nieletnich sprzeciw mogą złożyć wyłącznie rodzice lub opiekunowie prawni.

Po dopełnieniu wszelkich procedur warto o swojej decyzji powiadomić członków rodziny, zarówno jeśli zarejestrowaliśmy swój sprzeciw w Centralnym Rejestrze Sprzeciwów, jak również wtedy, kiedy wyrażamy zgodę na pobranie narządów po naszej śmierci. 

Dane statyczne na temat historii transplantologii w Polsce — na podstawie informacji Kampanii “Solidarnie dla transplantacji” realizowana w ramach Narodowego Programu Rozwoju Medycyny Transplantacyjnej, finansowana ze środków Ministra Zdrowia.

CZYTAJ TEŻPogrzeb w czasach pandemii koronawirusa. Wytyczne władz kościelnych i państwowych

Dziękujemy, że przeczytałaś/eś nasz artykuł do końca. Jeśli chcesz być na bieżąco z informacjami prawnymi, zapraszamy do naszego serwisu ponownie!
Jeżeli podobał Ci się artykuł podziel się z innymi udostępniając go w mediach społecznościowych - poniżej masz szybkie linki do udostępnień.