Opiekun prawny - kim jest i jakie ma obowiązki?

Ustanowienie opieki dla osoby małoletniej

Analizowana kwestia znalazła swoje szczegółowe omówienie w ustawie z dnia 25 lutego 1964 roku (z późniejszymi zmianami) – Kodeks rodzinny i opiekuńczy.

Opiekę nad małoletnim ustanawia sąd rodzinny, a sprawuje opiekun – wspólne sprawowanie opieki nad dzieckiem sąd może powierzyć wyłącznie małżonkom.

Funkcji opiekuna prawnego nie może sprawować osoba, która nie ma pełnej zdolności do czynności prawnych lub została pozbawiona praw publicznych.

Władza rodzicielska — kiedy powstaje, kiedy wygasa?Jakub Stasak

Kolejne przesłanki negatywne ustawodawca zawarł w artykule 148. Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego:

„Opiekunem małoletniego nie może być ustanowiona także osoba, która została pozbawiona władzy rodzicielskiej albo skazana za przestępstwo przeciwko wolności seksualnej lub obyczajności, albo za umyślne przestępstwo z użyciem przemocy wobec osoby, lub przestępstwo popełnione na szkodę małoletniego, lub we współdziałaniu z nim, albo osoba, wobec której orzeczono zakaz prowadzenia działalności związanej z wychowywaniem, leczeniem, edukacją małoletnich lub opieką nad nimi, lub obowiązek powstrzymywania się od przebywania w określonych środowiskach, lub miejscach, zakaz kontaktowania się z określonymi osobami lub zakaz opuszczania określonego miejsca pobytu bez zgody sądu”.

Jeśli dobro dziecka nie stoi temu na przeszkodzie, jego prawnym opiekunem powinna zostać ustanowiona przede wszystkim osoba wskazana przez ojca lub matkę (w przypadku, gdy nie zostali oni pozbawieni władzy rodzicielskiej) lub inna osoba spośród bliskich dziecka bądź jego rodziców.

W razie braku takich osób sąd opiekuńczy zwraca się o wskazanie osoby, której opieka mogłaby zostać powierzona, do właściwej jednostki organizacyjnej pomocy społecznej albo organizacji społecznej sprawującej pieczę nad małoletnimi.

Ważne: Opieka nad rodzeństwem powinna być w miarę możności powierzana jednej osobie.

Obowiązki opiekuna prawnego

Według artykułu 154. Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego:

„Opiekun obowiązany jest wykonywać swe czynności z należytą starannością, jak tego wymaga dobro pozostającego pod opieką i interes społeczny”.

Opieka nad małoletnim oraz jego majątkiem sprawowana jest pod nadzorem sądu opiekuńczego, do głównych obowiązków opiekuna prawnego należy zaś ochrona praw, zabezpieczanie interesów społecznych i wszelkich potrzeb życiowych oraz reprezentowanie podopiecznego względem osób trzecich.

Jakie są rodzaje pełnomocnictw?Jakub Stasak

Co niezmiernie istotne, na dokonywanie ważniejszych czynności dotyczących osoby lub majątku dziecka, opiekun powinien uzyskać stosowną zgodę sądu opiekuńczego oraz poinformować rodziców, którzy uczestniczą w sprawowaniu bieżącej pieczy nad małoletnim.

Na żądanie opiekuna sąd może przyznać mu wynagrodzenie za sprawowanie opieki (okresowe lub jednorazowe – w dniu ustania opieki bądź zwolnienia z niej).

Wspomniane wynagrodzenie pokrywane jest z dochodów lub z majątku osoby, dla której opieka została ustanowiona, a jeżeli osoba ta nie ma odpowiednich dochodów lub majątku, wynagrodzenie wypłaca się ze środków publicznych (na podstawie przepisów o pomocy społecznej).

Ważne: Wynagrodzenie nie przysługuje, jeżeli nakład pracy opiekuna jest nieznaczny lub gdy sprawowanie opieki jest związane z pełnieniem funkcji rodziny zastępczej albo czyni zadość zasadom współżycia społecznego.

Z ważnych powodów sąd opiekuńczy może na żądanie opiekuna zwolnić go z opieki, z mocy prawa wygasa ona natomiast, gdy dziecko osiągnie pełnoletność lub gdy przywrócona zostanie nad nim władza rodzicielska.

Opiekun prawny osoby ubezwłasnowolnionej

Opieka nad ubezwłasnowolnionym całkowicie odbywa się co do zasady na podstawie odpowiednich przepisów o opiece nad małoletnim.

Jeśli dobro pozostającego pod opieką nie stoi temu na przeszkodzie, opiekunem osoby ubezwłasnowolnionej całkowicie powinien być ustanowiony przede wszystkim jego małżonek, a w razie jego braku ojciec lub matka.

Jak zgłosić narodzenie dziecka?Katarzyna Leszczak

Opieka nad ubezwłasnowolnionym ustaje z mocy prawa w przypadku uchylenia ubezwłasnowolnienia lub zmiany ubezwłasnowolnienia całkowitego na częściowe.

Dziękujemy, że przeczytałaś/eś nasz artykuł do końca. Jeśli chcesz być na bieżąco z informacjami prawnymi, zapraszamy do naszego serwisu ponownie!
Jeżeli podobał Ci się artykuł podziel się z innymi udostępniając go w mediach społecznościowych - poniżej masz szybkie linki do udostępnień.