Rola i znaczenie obserwatorów wyborczych

Kim jest obserwator wyborczy?

Obserwator wyborczy lub też obserwator społeczny to instytucja powołana na mocy ustawy z dnia 11 stycznia 2018 r. o zmianie niektórych ustaw w celu zwiększenia udziału obywateli w procesie wybierania, funkcjonowania i kontrolowania niektórych organów publicznych. 

Obserwatorem wyborczym może zostać każda osoba posiadająca czynne prawo wyborcze, wykluczona jednak z roli kandydata, członka komisji, urzędnika wyborczego czy pełnomocnika. Organizacje zarejestrowane w Krajowym Rejestrze Sądowym, działające na rzecz demokracji, praw obywatelskich i społeczeństwa demokratycznego, mogą delegować po jednym obserwatorze do każdej komisji wyborczej.

Zadania obserwatorów wyborczych

Funkcja obserwatora wyborczego przypomina rolę męża zaufania, z istotną różnicą — obserwatorzy nie są wyznaczani przez partie polityczne czy komitety wyborcze, lecz przez stowarzyszenia i fundacje, zaangażowane w demokrację, prawa obywatelskie i społeczeństwo obywatelskie.

Jak media wpływają na decyzje wyborców?Joanna Gościńska

Kodeks Wyborczy precyzuje prawa i obowiązki obserwatorów:

• obserwator może uczestniczyć we wszelkich działaniach komisji, którą obserwuje (103b. § 1),
• ma prawo być obecny w lokalu wyborczym podczas głosowania, ustalania wyników oraz przy tworzeniu protokołu,
• może uczestniczyć w sprawdzaniu poprawności wyników i wprowadzania danych do systemu elektronicznego,
• ma prawo być obecny przy przekazywaniu protokołów między komisjami,
• może rejestrować działania komisji przed otwarciem lokalu, podczas głosowania i przy ustalaniu wyników, 
• może poprosić o podpisanie kopii protokołu i wyników,
• musi okazać zaświadczenie od delegującej go organizacji,

W odróżnieniu od mężów zaufania obserwator nie może dodawać uwag do protokołu komisji ani być obecny przy przekazywaniu protokołów do wyższych komisji.

Znaczenie obserwatorów społecznych 

Społeczni obserwatorzy wyborczy to osoby mianowane przez organizacje pozarządowe, które dążą do wspierania demokracji, praw obywatelskich oraz rozwoju społeczeństwa obywatelskiego. Obserwacja procesu wyborczego, oprócz wymiaru społecznego i edukacyjnego, dostarcza istotnej możliwości nadzoru nad przebiegiem głosowania. To ważne zarówno w państwach z problemami proceduralnymi, jak i w tych, gdzie oficjalne wyniki odzwierciedlają rzeczywisty wybór głosujących. W demokratycznych krajach rola obserwatorów polega nie tylko na kwestionowaniu uczciwości wyborów, lecz także na ochronie wyników wyborów, zachowując przy tym prawo do krytycznej oceny wybranych aspektów. Niewystarczająca wiedza o etapach procesu wyborczego oraz brak niezależnej oceny jego rzeczywistego przebiegu często prowadzą do nieuzasadnionej krytyki wyborów i wyników. To negatywnie wpływa na zaufanie wyborców do ich reprezentantów, osłabiając zarówno strukturę państwową, jak i lokalne społeczności. Obecność społecznych obserwatorów wyborczych w trakcie głosowania, przyczynia się do tego, aby opinia publiczna szybciej mogła zapoznać się z przebiegiem wyborów i dowiedzieć się, czy wystąpiły jakiekolwiek nieprawidłowości. 

Dziękujemy, że przeczytałaś/eś nasz artykuł do końca. Jeśli chcesz być na bieżąco z informacjami prawnymi, zapraszamy do naszego serwisu ponownie!
Jeżeli podobał Ci się artykuł podziel się z innymi udostępniając go w mediach społecznościowych - poniżej masz szybkie linki do udostępnień.