Czy lichwa jest przestępstwem?

Czym jest lichwa?

Sedno lichwy stanowi wyzysk – ustalanie bardzo wysokich odsetek za pożyczone pieniądze, a co za tym idzie, rażący brak równowagi między świadczeniem udzielanym przez wierzyciela i świadczeniem, które dłużnik musi mu zwrócić.

Rozmagnesowana karta bankomatowa. Co robić?Małgorzata Łaziuk

Co niezwykle istotne, rozumiana jako czerpanie nadmiernych korzyści materialnych z przymusowego położenia pożyczkobiorcy lichwa, uznawana jest za praktykę nietyczną nie tylko przez systemy prawne, ale również wszystkie największe religie świata (m.in. judaizm, chrześcijaństwo islam czy buddyzm).

Lichwa niesie ze sobą poważne konsekwencje zarówno dla gospodarki (zakłócenie równowagi i osłabienie zaufania do systemu finansowego), jak i dla samych dłużników – często wpadają oni bowiem w tzw. spiralę zadłużenia (konieczność spłaty lichwiarskich pożyczek wymusza zaciąganie kolejnych zobowiązań).

Lichwa jako przestępstwo

W świetle polskiego prawa lichwa jest jednym z przestępstw przeciwko obrotowi gospodarczemu i interesom majątkowym w obrocie cywilnoprawnym.

Odwołuje się do niego artykuł 304. ustawy z dnia 6 czerwca 1997 roku (z późniejszymi zmianami) – Kodeks karny.

Uszkodzone banknoty — co z nimi zrobić?Jakub Stasak

Według wspomnianego przepisu:

„Kto, wyzyskując przymusowe położenie innej osoby fizycznej, prawnej albo jednostki organizacyjnej niemającej osobowości prawnej, zawiera z nią umowę, nakładając na nią obowiązek świadczenia niewspółmiernego ze świadczeniem wzajemnym, podlega karze pozbawienia wolności do lat 3”.

Odsetki ustawowe i maksymalne

Zgodnie z paragrafem pierwszym 359. artykułu ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 roku (z późniejszymi zmianami) – Kodeks cywilny:

„Odsetki od sumy pieniężnej należą się tylko wtedy, gdy to wynika z czynności prawnej albo z ustawy, z orzeczenia sądu lub z decyzji innego właściwego organu”.

W przypadku, gdy wysokość odsetek nie została w inny sposób określona, należą się odsetki ustawowe w wysokości równej sumie stopy referencyjnej Narodowego Banku Polskiego i 3,5 punktów procentowych.

Wysokość stopy referencyjnej Narodowego Banku Polskiego można monitorować na bieżąco za pośrednictwem serwisu internetowego tej instytucji.

Ważne: Obowiązująca aktualnie stopa referencyjna NBP (niezmieniona od 5 października 2023 roku) wynosi 5,75%.

Zakupy. Jak się chronić przed długami?Małgorzata Łaziuk

Maksymalna wysokość odsetek wynikających z czynności prawnej nie może w stosunku rocznym przekraczać dwukrotności wysokości odsetek ustawowych – są to tzw. odsetki maksymalne.

Uwaga: Jeżeli wysokość odsetek wynikających z czynności prawnej przekracza wysokość odsetek maksymalnych, należą się odsetki maksymalne. Postanowienia umowne nie mogą wyłączać ani ograniczać przepisów o odsetkach maksymalnych, także w razie dokonania wyboru prawa obcego.

Ustawodawca uznaje przy tym prawo dającego pożyczkę pieniężną do żądania od biorącego pożyczkę również kosztów pozaodsetkowych (m.in. marże, prowizje, opłaty związane z przygotowaniem umowy pożyczki, udzieleniem pożyczki lub jej obsługą).

Precyzyjnie ustala on jednak ich maksymalną wysokość, nakładając także na wierzyciela obowiązek jednoznacznego i zrozumiałego informowania o łącznej wysokości pozaodsetkowych kosztów, wysokości odsetek oraz kwocie należnej z tytułu odsetek.

Dziękujemy, że przeczytałaś/eś nasz artykuł do końca. Jeśli chcesz być na bieżąco z informacjami prawnymi, zapraszamy do naszego serwisu ponownie!
Jeżeli podobał Ci się artykuł podziel się z innymi udostępniając go w mediach społecznościowych - poniżej masz szybkie linki do udostępnień.