Konkubinat - co mówi o nim polskie prawo?

Konkubinat w świetle polskiego prawa

Pojęcie konkubinatu doczekało się ustawowych definicji występujących w wielu, tak europejskich, jak i światowych systemach prawnych, próżno szukać go jednak w prawodawstwie polskim.

Rozwód i separacja, a dziedziczenieMałgorzata Łaziuk

Nieformalne związki określane są natomiast przez Kodeks cywilny, Ordynację podatkową czy ustawę o pomocy społecznej jako pozostawanie „faktycznie we wspólnym pożyciu”, pozostawanie „w faktycznym pożyciu” bądź pozostawanie „w faktycznym związku”.

Dzięki wprowadzeniu do wspomnianych aktów prawnych powyższych pojęć, osoby pozostające w tego typu relacjach nabywają wobec siebie pewne prawa.

W myśl przepisów Kodeksu karnego osoba najbliższa dla oskarżonego może odmówić składania zeznań.

Jak dowiadujemy się zaś z jedenastego paragrafu 155. artykułu niniejszego dokumentu:

„Osobą najbliższą jest małżonek, wstępny, zstępny, rodzeństwo, powinowaty w tej samej linii lub stopniu, osoba pozostająca w stosunku przysposobienia oraz jej małżonek, a także osoba pozostająca we wspólnym pożyciu”.

Wszystkie powyższe normy prawne faktycznie uznają więc konkubentów za najbliższych osób, do których się odnoszą.

Konkubinat, a prawa majątkowe

W świetle polskiego prawa konkubentów nie łączy wspólnota majątkowa, a wspólne nabywanie praw majątkowych możliwe jest wyłącznie po obopólnym wyrażeniu takiej woli.

Intercyza — co warto o niej wiedzieć?Jakub Stasak

Wobec powyższego w trakcie trwania konkubinatu każdy z partnerów gromadzi własny majątek i zaciąga indywidualne zobowiązania.

Jeśli pozostając w relacji, konkubenci wspólnie inwestowali i korzystali z rzeczy formalnie należącej tylko do jednego z nich, to w razie rozstania drugiej stronie przysługuje prawo do żądania rozliczenia nakładów poczynionych na takie mienie.

Konkubinat, a dziedziczenie

Kwestie związane z dziedziczeniem zostały szczegółowo omówione artykułach od 931. do 940. ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 roku (z późniejszymi zmianami) — Kodeks cywilny.

Konkubenci nie dziedziczą po sobie z mocy tego aktu prawnego, ponieważ nie znajdują się w kręgu tzw. spadkobierców ustawowych.

Jedynym sposobem wzajemnego zabezpieczenia partnerów na wypadek śmierci jednego z nich jest zatem sporządzenie testamentu.

Co niezwykle istotne, nawet w przypadku jego braku ustawowi spadkobiercy zmarłego nie mogą nakazać konkubentowi natychmiastowego opuszczenia mieszkania, które pozostające w nieformalnym związku osoby zajmowały wspólnie.

Opisywany stan rzeczy wynika bezpośrednio z treści artykułu 923. Kodeksu cywilnego, stanowiącego, iż:

„Małżonek i inne osoby bliskie spadkodawcy, które mieszkały z nim do dnia jego śmierci, są uprawnione do korzystania w ciągu trzech miesięcy od otwarcia spadku z mieszkania i urządzenia domowego w zakresie dotychczasowym. Rozrządzenie spadkodawcy wyłączające lub ograniczające to uprawnienie jest nieważne”.

Kiedy warto spisać testament?Mikołaj Frączak

Pojęcie „osoby pozostającej faktycznie we wspólnym pożyciu”, pod którym cytowana ustawa pozwala rozumieć konkubenta, występuje również w jej artykule 691.:

„W razie śmierci najemcy lokalu mieszkalnego w stosunek najmu lokalu wstępują: małżonek niebędący współnajemcą lokalu, dzieci najemcy i jego współmałżonka, inne osoby, wobec których najemca był obowiązany do świadczeń alimentacyjnych, oraz osoba, która pozostawała faktycznie we wspólnym pożyciu z najemcą […] jeżeli stale zamieszkiwały z najemcą w tym lokalu do chwili jego śmierci”.

Dziękujemy, że przeczytałaś/eś nasz artykuł do końca. Jeśli chcesz być na bieżąco z informacjami prawnymi, zapraszamy do naszego serwisu ponownie!
Jeżeli podobał Ci się artykuł podziel się z innymi udostępniając go w mediach społecznościowych - poniżej masz szybkie linki do udostępnień.