Kto może stanąć przed Trybunałem Stanu?

• Jakub Stasak
• /
• 13 grudnia 2023

Kto może stanąć przed Trybunałem Stanu?

Analizowana kwestia zdecydowanie najpełniej omówiona została w ustawie z dnia 26 marca 1982 roku o Trybunale Stanu.

Marszałek Sejmu — jakie ma kompetencje?Jakub Stasak

Zgodnie z zawartymi w tym dokumencie regulacjami prawnymi, odpowiedzialność przed Trybunałem Stanu ponoszą:

• Prezydent Rzeczypospolitej Polskiej,

• Prezes Rady Ministrów oraz członkowie Rady Ministrów,

• Prezes Narodowego Banku Polskiego,

• Prezes Najwyższej Izby Kontroli,

• członkowie Krajowej Rady Radiofonii i Telewizji,

• osoby, którym Prezes Rady Ministrów powierzył kierowanie ministerstwem,

• Naczelny Dowódca Sił Zbrojnych,

• posłowie i senatorowie (wyłącznie w zakresie określonym przez artykuł 107. Konstytucji).

Zakres odpowiedzialności przed Trybunałem Stanu

W myśl artykułu 145. Konstytucji:

„Prezydent Rzeczypospolitej za naruszenie Konstytucji, ustawy lub za popełnienie przestępstwa może być pociągnięty do odpowiedzialności przed Trybunałem Stanu”.

Oznacza to, że głowa państwa nie podlega jurysdykcji sądów powszechnych, a oskarżenie prezydenta o najmniejsze nawet wykroczenie bezwzględnie wymaga wszczęcia procedury, mającej na celu pociągnięcie go do odpowiedzialności przed Trybunałem Stanu.

Dzieje się tak w drodze podjęcia przez Zgromadzenie Narodowe stosownej uchwały (większością co najmniej 2/3 głosów ustawowej liczby jego członków).

Czym jest i komu przysługuje immunitet?Jakub Stasak

Przywoływany już 107. artykuł ustawy zasadniczej, na mocy którego w stan oskarżenia przed Trybunałem Stanu postawieni mogą zostać parlamentarzyści, stanowi natomiast, że:

„W zakresie określonym ustawą poseł nie może prowadzić działalności gospodarczej z osiąganiem korzyści z majątku Skarbu Państwa lub samorządu terytorialnego ani nabywać tego majątku. Za naruszenie zakazów, o których mowa […] poseł, uchwałą Sejmu podjętą na wniosek Marszałka Sejmu, może być pociągnięty do odpowiedzialności przed Trybunałem Stanu, który orzeka w przedmiocie pozbawienia mandatu”.

Pozostałe mogące stanąć przed Trybunałem Stanu osoby, odpowiadają przed nim za choćby nieumyślne naruszenie Konstytucji lub ustawy, w związku z zajmowanym stanowiskiem lub w zakresie swojego urzędowania.

Warto zauważyć ponadto, że według artykułu 2. ustawy z dnia 26 marca 1982 roku o Trybunale Stanu, członkowie Rady Ministrów odpowiedzialność przed tą instytucją ponoszą także za przestępstwa lub przestępstwa skarbowe popełnione w związku z zajmowanym stanowiskiem.

Jakie kary może orzec Trybunał Stanu?

Trybunał Stanu wymierza (łącznie lub osobno) następujące kary:

• utratę czynnego i biernego prawa wyborczego w wyborach Prezydenta, w wyborach do Sejmu i do Senatu, w wyborach do Parlamentu Europejskiego oraz w wyborach organów samorządu terytorialnego,

• zakaz zajmowania kierowniczych stanowisk lub pełnienia funkcji związanych ze szczególną odpowiedzialnością w organach państwowych i w organizacjach społecznych,

• utratę części lub wszystkich orderów, odznaczeń i tytułów honorowych,

• pozbawienie mandatu poselskiego.

Większość zwykła, bezwzględna i kwalifikowana — ile głosów potrzeba, by wygrać sejmowe głosowanie?Jakub Stasak

Istotną częścią odpowiedzialności jest również utrata stanowiska, z którego pełnieniem wiązało się prowadzone przed Trybunałem postępowanie (w tym złożenie urzędu Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej). 

Ważne: Jeśli sędziowie Trybunału uznają szkodliwość społeczną popełnionego czynu za znikomą lub wezmą pod uwagę wystąpienie szczególnych okoliczności, mogą poprzestać na uznaniu winy oskarżonego i odstąpić od jego ukarania.

Wydany przez Trybunał Stanu wyrok jest ostateczny.

Dziękujemy, że przeczytałaś/eś nasz artykuł do końca. Jeśli chcesz być na bieżąco z informacjami prawnymi, zapraszamy do naszego serwisu ponownie!
Jeżeli podobał Ci się artykuł podziel się z innymi udostępniając go w mediach społecznościowych - poniżej masz szybkie linki do udostępnień.