Kto ma prawo do zachowku?

Kto ma prawo do zachowku?

Zgodnie z art. 991 § 1 Kodeksu Cywilnego prawo do zachowku mają wszyscy kolejni potomkowie spadkodawcy — dzieci, wnuki, prawnuki itp., a także małżonek oraz rodzice, którzy byliby powołani do spadku po nim na podstawie przepisów ustawy. W przypadku potomków spadkodawcy, istotny jest fakt, że nie muszą oni być koniecznie potomkami pochodzącymi z małżeństwa — wystarczy, że pochodzenie dziecka od spadkodawcy zostało prawnie ustalone, na przykład przez uznanie ojcostwa czy sądowe ustalenie ojcostwa. Oznacza to, że jedynie prawomocne ustalenie pochodzenia daje prawo do zachowku – samo oświadczenie "spadkobiercy" o pochodzeniu od spadkodawcy nie jest wystarczające. Do grona uprawnionych zaliczają się również osoby pozostające w stosunku przysposobienia ze spadkodawcą oraz ich potomkowie.

Roszczenie o zachowek lub jego uzupełnienie może być dochodzone zarówno przez spadkobierców ustawowych, jak i testamentowych. Istotne jest jednak, że uprawnienie do zachowku przysługuje jedynie osobom, które byłyby powołane do spadku zgodnie z przepisami ustawowymi, czyli w ich przypadku doszłoby do dziedziczenia po spadkodawcy w ramach dziedziczenia ustawowego. To oznacza, że uprawnieni nabywają prawo do wystąpienia o zachowek w takiej samej kolejności, w jakiej dziedziczyliby zgodnie z przepisami ustawowymi.

Wysokość zachowku

Potomkowie, małżonek lub rodzice, którzy dziedziczyliby po spadkodawcy zgodnie z przepisami ustawowymi, mają prawo żądać zachowku w wysokości połowy wartości majątku, który zgodnie z ustawą mieliby odziedziczyć. W przypadku, gdy spadkobierca ustawowy uprawniony do zachowku jest trwale niezdolny do pracy lub małoletni, może żądać zachowku o wartości dwóch trzecich przysługującego mu z ustawy udziału spadkowego.

Jak napisać testament?Michał Górecki

Przy obliczaniu wartości zachowku ustala się tzw. substrat zachowku, który odpowiada czystej wartości spadku wraz z wartością darowizn podlegających doliczeniu. Obliczeniem czystej wartości spadku zajmują się biegli (czysta wartość spadku to w uproszczeniu aktywa spadkowe minus pasywa, czyli długi).

Jeśli osoba uprawniona do zachowku nie może otrzymać od spadkobiercy należnego zachowku, może żądać od osoby, na której rzecz został uczyniony zapis windykacyjny doliczony do spadku, sumy pieniężnej potrzebnej do uzupełnienia zachowku. Jednak ta osoba jest zobowiązana do zapłaty tej sumy tylko w granicach swojego wzbogacenia wynikającego z zapisu windykacyjnego.

Roszczenie o zachowek przechodzi na spadkobiercę osoby uprawnionej do zachowku, ale tylko wtedy, gdy ten spadkobierca również należy do osób uprawnionych do zachowku po pierwszym spadkodawcy.

Utrata prawa do zachowku

Prawo do zachowku może zostać utracone w różnych sytuacjach, takich jak:

• wydziedziczenie w testamencie,
• orzeczenie przez sąd niegodności dziedziczenia dla danej osoby,
• odrzucenie spadku,
• zawarcie umowy ze spadkodawcą o zrzeczeniu się dziedziczenia,
• wystąpienie przez spadkodawcę przed śmiercią o orzeczenie rozwodu lub separacji z winy małżonka, a żądanie to było uzasadnione,
• przebywanie w stanie separacji ze spadkodawcą.

Dziękujemy, że przeczytałaś/eś nasz artykuł do końca. Jeśli chcesz być na bieżąco z informacjami prawnymi, zapraszamy do naszego serwisu ponownie!
Jeżeli podobał Ci się artykuł podziel się z innymi udostępniając go w mediach społecznościowych - poniżej masz szybkie linki do udostępnień.