Narodowy Spis Powszechny: co to jest i do kiedy?

• Jan Wróblewski
• /
• 25 stycznia 2021

Kiedy odbędzie się najbliższy narodowy spis powszechny?

Narodowy Spis Powszechny 2021, ma zostać przeprowadzony w okresie między kwietniem a czerwcem. Już teraz jednak  wiemy, że Główny Urząd Statystyczny stara się o wydłużenie tego terminu aż do końca września. Przyczyną jest obecna sytuacja epidemiologiczna. Pandemia Covid 19 sprawiła, że tegoroczny spis w znacznej części będzie prowadzony internet. Ma tym pomóc interaktywny formularz, który jest dostępny na stronie GUS. 

Jeśli jednak zdarzy się, że osoba zobowiązana do udziału w spisie, nie wypełni go, będzie to oznaczać, że skontaktują się z nią telefonicznie lub osobiście tzw. rachmistrze spisowi.

Dr Dominik Rozkrut, prezes Głównego Urzędu Statystycznego w rozmowie z agencją Newseria Biznes zapewnił, że – Metodykę przeprowadzenia spisu mamy już gotową. Jesteśmy w trakcie zakupów ostatnich środków, które są niezbędne do jego realizacji. Na podstawie  najnowszych danych administracyjnych, które pozyskujemy m.in. od innych ministerstw, opracowujemy też operaty, które posłużą do przeprowadzenia spisu.

Narodowy Spis Powszechny 2021 ustawa

Narodowy Spis Powszechny Ludności i Mieszkań 2021, zostanie przeprowadzony na podstawie ustawy, przyjętej w sierpniu 2019 roku. Planowa data to okres pomiędzy 1 kwietnia a 30 czerwca bieżącego roku. Wiadomo jednak, że już teraz trwają prace nad nowelizacją, której efektem ma być m.in. wydłużenie spisu o dodatkowe trzy miesiące.

– Mając na uwadze niepewną sytuację związaną z pandemią, chcielibyśmy wydłużyć czas trwania Narodowego Spisu Powszechnego z trzech do sześciu miesięcy – od kwietnia do końca września. To dałoby nam większą przestrzeń, swobodę i bezpieczeństwo jeżeli chodzi o aktywne reagowanie na przebieg procesów epidemicznych.

 – Dodaliśmy także do ustawy o narodowym spisie powszechnym kilka nowych rozwiązań i zapisów związanych z pozyskiwaniem telefonów kontaktowych do respondentów. Chcemy maksymalnie wykorzystywać bezpieczne metody kontaktu i uzyskać dostęp do szerszej palety źródeł w tym zakresie — mówił w rozmowie z Newserią Dominik Rozkrut.

Spis powszechny 2021 — jakie pytania?

Należy wiedzieć, że Polska między innymi na mocy przepisów europejskich, jest zobowiązana do przeprowadzania narodowego spisu powszechnego ludności i mieszkań raz na 10 lat. Ostatni taki spis odbył się więc w 2011 roku, a jego głównym celem jest dostarczenie urzędom statystycznym najbardziej aktualnych i szczegółowych informacji m.in. o:

• liczbie ludności, 

• jej rozmieszczeniu,

• strukturze demograficznej,

• strukturze zawodowej, 

• sytuacji ekonomicznej,  

• sytuacji społecznej gospodarstw domowych,

• informacji o warunkach mieszkaniowych.

W ramach Narodowego Spisu Powszechnego Ludności i Mieszkań 2021 zbierane będą następujące dane: 

• płeć, 

• wiek, 

• adres zamieszkania, 

• stan cywilny,

• kraj posiadanego obywatelstwa,

• status zatrudnienia 

• wykonywany zawód, 

• wymiar czasu pracy,

• rodzaje pobieranych świadczeń socjalnych, 

• poziom wykształcenia, 

• stopień niepełnosprawności,

• okres zamieszkania w obecnym miejscu 

• wyjazdy zagraniczne, 

Oprócz tego zbierane będą informacje dotyczące stanu i charakterystyki domu bądź mieszkania:

• powierzchnia użytkowa, 

• liczba pomieszczeń, 

• status własności, 

• rok budowy.

Warto zwrócić uwagę na fakt, iż Narodowy Spis Powszechny Ludności i Mieszkań, to jedyne badanie, które dostarcza tak pełnych danych o polskim społeczeństwie. Stanowią one potem niezwykle cenne źródło informacji oraz podstawę dla decyzji podejmowanych przez organy państwa i administracji publicznej.

Narodowy Spis Powszechny 2021, a koronawirus

– W tym roku wyzwaniem jest komunikacja, uzmysłowienie społeczeństwu, jak ważny jest spis powszechny. Statystyka kojarzy się z czymś nudnym, wysoce technicznym i z natury rzeczy nie przyciąga zainteresowania. Natomiast ona w tym jednym momencie jest kluczowa, bo spis powszechny determinuje jakość badań statystycznych przez kolejnych 10 lat – mówił prezes Głównego Urzędu Statystycznego. – Drugim wyzwaniem, które pojawiło się nagle, jest pandemia. Musimy dostosować przeprowadzenie spisu do tej sytuacji.

To z tego powodu tegoroczny spis powszechny będzie w większości realizowany przez internet, za pomocą interaktywnego formularza spisowego dostępnego na stronie GUS. Aby zapobiec sytuacji, w której osoba zobowiązana do spisu nie ma dostępu do komputera lub łącza internetowego, ustawa zobowiązuje do ich udostępnienia m.in. urzędy statystyczne, urzędy wojewódzkie, gminne jednostki organizacyjne oraz urzędy obsługujące wójtów, burmistrzów i prezydentów miast.

– Chcemy bardzo zachęcić do skorzystania z opcji samospisu przez internet. To metoda najlepsza zarówno dla respondenta, obywatela, jak i dla nas jako statystyków. Oferujemy pewne, dosyć proste w użyciu narzędzie internetowe. Samospisu będzie można dokonać przez komputer, ale również na urządzeniach mobilnych. Z naszej perspektywy jest to też najtańsza forma pozyskania danych – dodał Dominik Rozkrut.

Narodowy Spis Powszechny 2021 przez internet

Tegoroczna forma przeprowadzenia spisu przez internet, była rekomendowana przez GUS już podczas ubiegłorocznego Powszechnego Spisu Rolnego. 

Warto wiedzieć, że w przypadku, gdy osoba zobowiązana do udziału w spisie powszechnym nie będzie w stanie wypełnić formularza przez internet, skontaktują się z nią (telefonicznie lub osobiście) rachmistrze spisowi. Wspomniani rachmistrzowie, zostali wyłonieni z naborów, które poprowadzą urzędy gmin, a zbierane przez nich dane podlegają szczególnej ochronie. Co więcej, rachmistrzowie i pracownicy statystyki publicznej są obowiązani do zachowania i przestrzegania tajemnicy statystycznej. Za jej złamanie (zgodnie z ustawą) grozi kara pozbawienia wolności od trzech do pięciu lat.

Czy udział w spisie jest obowiązkowy? Spis powszechny — jaka kara za odmowę udziału?

Udział w spisie jest obowiązkowy i zgodnie z ustawą obejmuje on zarówno osoby fizyczne stałe zamieszkałe i czasowo przebywające w mieszkaniach, budynkach i innych zamieszkanych pomieszczeniach niebędących mieszkaniami, jak i osoby fizyczne bez miejsca zamieszkania. Oprócz tego obejmuje on także wszystkie mieszkania, budynki, obiekty zbiorowego zakwaterowania i inne zamieszkane pomieszczenia niebędące mieszkaniami.

Zgodnie z prawem, za uchylanie się od obowiązku statystycznego grozi kara grzywny do 5 tys. zł. Kary nakłada sąd, do którego sprawę wnosi właściwy geograficznie urząd statystyczny – wyjaśnił Dominik Rozkrut.

Informacje i dane zgromadzone w trakcie spisu powszechnego są objęte tajemnicą statystyczną. Po przeprowadzeniu niezbędnych operacji przekształca się je w tzw. zanonimizowane zbiory statystyczne, dzięki czemu zidentyfikowanie konkretnej osoby fizycznej jest wręcz niemożliwe.

– Dane ze spisu powszechnego są kluczowe dla organów administracji publicznej, ale również samorządów i całego społeczeństwa. To jest informacja, która stanowi później podstawę do wszystkich badań statystycznych w okresie między spisowym i determinuje jakość tego, jak głęboko jesteśmy w stanie zdiagnozować sytuację społeczno-gospodarczą w kraju. To z kolei determinuje jakość polityk, które budujemy – polityk rozwojowych, polityk wsparcia czy ochrony – podsumował prezes GUS.

Dziękujemy, że przeczytałaś/eś nasz artykuł do końca. Jeśli chcesz być na bieżąco z informacjami prawnymi, zapraszamy do naszego serwisu ponownie!
Jeżeli podobał Ci się artykuł podziel się z innymi udostępniając go w mediach społecznościowych - poniżej masz szybkie linki do udostępnień.