NBP - jaką rolę w systemie finansowym państwa pełni bank centralny?

• Jakub Stasak
• /
• 8 grudnia 2023

Narodowy Bank Polski wczoraj i dziś

Narodowy Bank Polski został powołany do życia na mocy dekretu z dnia 15 stycznia 1945 roku o Narodowym Banku Polskim.

Jak wygląda kontrola wydatków państwa?Jakub Stasak

Według artykułu 1. niniejszego aktu prawnego instytucja ta powstała:

„Celem uregulowania obiegu pieniężnego i kredytu”.

Wyposażony w „przywilej emisji biletów bankowych” NBP zaczął funkcjonować jako bank państwowy pod nadzorem ministra skarbu.

W początkowych założeniach właśnie funkcja emisyjna stanowiła jedyną rolę banku, który miał bezpośrednio nie angażować się w finansowanie przedsiębiorstw.

Powojenna rzeczywistość jednak szybko i brutalnie zweryfikowała wspomniane plany i już w roku 1946 powierzono NBP finansowanie i nadzór nad przemysłem włókienniczym, górnictwem czy hutnictwem.

Dziś jest on przede wszystkim bankiem emisyjnym (z wyłącznym prawem emitowania znaków pieniężnych Rzeczypospolitej Polskiej), bankiem banków oraz centralnym bankiem państwa, posiada 16 zlokalizowanych w każdym mieście wojewódzkim oddziałów, a cztery z nich (warszawski, poznański, katowicki i rzeszowski) pełnią dodatkowo funkcję ośrodków, zasilających pozostałe placówki w środki pieniężne.

Narodowy Bank Polski w Konstytucji

Sposób funkcjonowania Narodowego Banku Polskiego omówiony został w siedmiu podpunktach 227. artykułu Konstytucji.

Budżet państwa. Skąd pochodzą i jak są wydawane publiczne pieniądze?Jakub Stasak

W myśl rzeczonych przepisów organami NBP są:

• Prezes Narodowego Banku Polskiego,

• Rada Polityki Pieniężnej,

• Zarząd Narodowego Banku Polskiego.

Kadencja Prezesa NBP trwa 6 lat, jest on równocześnie Przewodniczącym Rady Polityki Pieniężnej.

Co niezwykle istotne, zajmująca ten urząd osoba nie może należeć do żadnej partii politycznej czy związku zawodowego ani prowadzić działalności publicznej, niemożliwej do pogodzenia ze sprawowaną funkcją.

Z wnioskiem do Sejmu o powołanie na stanowisko Prezesa NBP desygnowanego przez siebie kandydata, występuje Prezydent Rzeczypospolitej.

Zadania Narodowego Banku Polskiego

Według artykułu 3. ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 roku o Narodowym Banku Polskim:

„Podstawowym celem działalności NBP jest utrzymanie stabilnego poziomu cen, przy jednoczesnym wspieraniu polityki gospodarczej Rządu, o ile nie ogranicza to podstawowego celu NBP”.

Do jego głównych zadań należą zaś m.in.:

• organizowanie rozliczeń pieniężnych,

• prowadzenie gospodarki rezerwami dewizowymi,

• prowadzenie działalności dewizowej w granicach określonych ustawami,

• prowadzenie bankowej obsługi budżetu państwa,

• regulowanie płynności banków oraz ich refinansowanie,

• kształtowanie warunków niezbędnych dla rozwoju systemu bankowego,

• opracowywanie statystyki pieniężnej i bankowej, bilansu płatniczego oraz międzynarodowej pozycji inwestycyjnej.

Rada Ministrów przyjęła projekt budżetu państwa na 2024 rokJakub Stasak

Zgodnie z artykułem 51. cytowanej ustawy, NBP prowadzi natomiast wyłącznie rachunki:

• banków,

• budżetu państwa,

• Bankowego Funduszu Gwarancyjnego,

• innych osób prawnych — za zgodą Prezesa NBP.

Szczegółowe warunki otwierania i prowadzenia rachunków banków, określa (w drodze stosownej uchwały) zarząd NBP.

Dziękujemy, że przeczytałaś/eś nasz artykuł do końca. Jeśli chcesz być na bieżąco z informacjami prawnymi, zapraszamy do naszego serwisu ponownie!
Jeżeli podobał Ci się artykuł podziel się z innymi udostępniając go w mediach społecznościowych - poniżej masz szybkie linki do udostępnień.