Będą zmiany w prawie antymonopolowym. Sprawdź, co się zmieni!

Czy projekt nowelizacji ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów wzmocni kompetencje organu antymonopolowego? Czy projekt będzie miał wpływ na poziom ochrony stron postępowania?

Będą zmiany w prawie antymonopolowym. Sprawdź, co się zmieni!
  • Jan Wróblewski
  • /
  • 2 marca 2021

Jaki jest cel nowelizacji?

Nowelizacja ma na celu wdrożyć do polskiego prawa zapisy dyrektywy ECN+. Chodzi o unijne przepisy, które zakładają nie tylko ujednolicenie kompetencji krajowych urzędów ochrony konkurencji, ale również wyposażenie ich w tzw. odpowiednie instrumenty proceduralne, które będą skuteczne w wykrywaniu naruszeń prawa antymonopolowego również na rynkach krajowych.

- Część założeń dyrektywy ECN+  jest już obecna w polskim prawie, jednak niektóre obszary wymagają dostosowania i doprecyzowania. Nowelizacja ustawy z jednej strony wzmacnia kompetencje organu antymonopolowego, z drugiej zwiększa poziom ochrony stron postępowania, czyli przedsiębiorców i osób fizycznych – mówi Prezes UOKiK Tomasz Chróstny.

Czego dotyczą zmiany?

Zmiany dotyczą programu m.in. łagodzenia kar (leniency). W tym przypadku jedną z kluczowych zmian ma być wyłączenie lub złagodzenie odpowiedzialności karnej dla osób fizycznych działających na rzecz przedsiębiorcy, który skorzystał z tego programu. Ma to pozwolić na skuteczniejszą walkę ze zmowami przetargowymi. Na obecną chwilę udział w nich jest przestępstwem, które jest zagrożone karą pozbawienia wolności. To z kolei może skutecznie zniechęcać do przyznania się do udziału w niedozwolonym porozumieniu.

Jakie zmiany w sprawie kontroli i przeszukań?

Dyrektywa, a więc i nowelizacja ustawy, wprowadza znaczące zmiany w sprawie przeszukań. Urząd zaznacza, że część z nich ma na celu doprecyzowanie przepisów. Przykładem jest możliwość przeszukania lokali mieszkalnych. Co prawda, to uprawnienie przysługuje Prezesowi UOKiK już od ponad 20 lat, jednak przeszukania mogą odbywać się, (podobnie jak w przypadku przeszukań w siedzibach przedsiębiorcy), jedynie za zgodą  sądu. Proponowane zmiany polegają na doprecyzowaniu, że czynności wspomniane czynności przeprowadzane są wspólnie przez funkcjonariuszy Policji i pracowników Urzędu. Na ten moment przepis mówi o przeszukaniu prowadzonym przez Policję, w którym może być obecny pracownik UOKiK.

Zmiany w sposobie nakładania kar pieniężnych

Zmianom podlegać będzie również sposób nakładania kar pieniężnych na przedsiębiorców. Chodzi o przypadki, w których nie współpracują oni z Prezesem UOKiK, na etapie:

  • gromadzenia materiału dowodowego, 

  • przekazują nieprawdziwe informacje, 

  • dopuszczają się naruszeń związanych z kontrolą i przeszukaniem.

Do tej pory za wymienione praktyki groziła sankcja do równowartości 50 mln euro, natomiast po zmianie ustawy, wysokość kary ma wynosić do 3 proc. obrotu w roku poprzedzającym wydanie decyzji. Sama zmiana jest związana z wymogami dyrektywy, która nakazuje, aby sankcje pieniężne, w przypadku tych konkretnych naruszeń  były nakładane proporcjonalnie do światowego, całkowitego obrotu przedsiębiorstw.

Co więcej, wraz z dyrektywą zostaną wprowadzone okresowe kary pieniężne. Projekt ustawy przewiduje, że będą one wynosić do 5 proc. dziennego obrotu przedsiębiorcy w roku poprzedzającym ich nałożenie. Oprócz tego projekt ustawy zakłada, że wspomniane sankcje będą groziły m.in. za każdy dzień zwłoki w wykonaniu decyzji Prezesa UOKiK lub związanych z nimi wyroków sądowych.

Zmiany w sprawie przekazywania informacji

Zgodnie z dyrektywą, każdy ma obowiązek przekazywania Prezesowi UOKiK żądanych informacji lub dokumentów. Na ten moment, zobligowani do tego są jedynie przedsiębiorcy lub ich związki. Projekt nowelizacji przepisów określa natomiast katalog podmiotów, które mogą być adresatami żądania Prezesa Urzędu.

Warto zaznaczyć, że rozszerzeniu podmiotów zobligowanych do przekazania informacji towarzyszy zapewnienie osobom fizycznym prawa do odmowy przekazania informacji i dokumentów w przypadku, gdyby naraziło to je na odpowiedzialność karną.

Jakie zmiany w kwestii współpracy międzynarodowej?

Unijna dyrektywa ma umożliwić  skuteczniejszą współpracę pomiędzy krajowymi urzędami. Zgodnie z nią, zmiany w ustawie zakładają m.in. pomoc Prezesa UOKiK przy prowadzeniu postępowań przez organy antymonopolowe innych państw członkowskich UE. 

Oznacza to, że będzie on mógł np. wezwać świadka, a w uzasadnionych przypadkach wystąpić o przesłuchanie go przez sąd w sprawie prowadzonej w innym kraju. Co więcej, organy ochrony konkurencji w innych państwach będą miały możliwość sprawdzenia, wykonania decyzji Prezesa UOKiK na ich terenie. Analogicznie polski urząd, na wniosek swojego odpowiednika z innego kraju, będzie mógł zweryfikować wykonanie jego rozstrzygnięcia.

 - Bardzo istotna będzie również współpraca przy egzekwowaniu kar pieniężnych. W tej chwili napotykamy trudności w ściąganiu kar finansowych od podmiotów, które nie mają siedziby na terenie Polski lub nie posiadają w naszym kraju wystarczających aktywów. Dzięki implementacji dyrektywy ECN+ i nowelizacji polskich przepisów jeszcze łatwiejsza będzie egzekucja kar od podmiotów zarejestrowanych w Państwach Członkowskich UE – mówi Prezes UOKiK Tomasz Chróstny.

Czy dyrektywa przełoży się na zwiększenie niezależności?

W założeniach zawartych w dyrektywy znajduje się również kwestia związana ze zwiększeniem niezależności osób pełniących funkcję organów antymonopolowych. Chodzi zarówno o zakres jasno określonych kryteriów ich powołania i odwołania, jak i sposobu sprawowania przez nich tej funkcji.

Nowelizacja ustawy zakłada wprowadzenia kadencyjności w przypadku Prezesa UOKiK. Zgodnie z nowymi przepisami będzie on wybierany na 5 lat, natomiast odwołanie go będzie możliwe jedynie w ściśle określonych przypadkach, takich jak:

  • skazanie prawomocnym wyrokiem za umyślne przestępstwo, 

  • utrata praw publicznych, 

  • utrata polskiego obywatelstwa. 

Tym samym  kryteria odwołania są podobne do tych, które występują np. w przypadku Prezesa Urzędu Regulacji Energetyki.

Bez zmian pozostanie natomiast sposób wyboru szefa UOKiK. Tak jak dotychczas wybór będzie się odbywał w otwartym i konkurencyjnym naborze przez Prezesa Rady Ministrów.

- Choć kadencyjność Prezesa UOKiK wynika z konieczności implementacji dyrektywy ECN+,  jest to  postulat wysuwany od lat przez środowiska naukowe i prawnicze związane z ochroną konkurencji i konsumentów. Takie rozwiązanie z powodzeniem funkcjonuje już w wielu krajach europejskich i pozwala na prowadzenie spójnych i długofalowych działań w obszarze ochrony konkurencji i konsumentów, zwiększając poziom ich efektywności — mówi  Prezes UOKiK Tomasz Chróstny.

Kiedy konferencja UOKiK?

Projekt nowelizacji ustawy, obecnie znajduje się w uzgodnieniach międzyresortowych, opiniowaniu i konsultacjach publicznych. Tak zwana Implementacja (wdrożenie) dyrektywy ECN+ oraz zmiana przepisów antymonopolowych będą też tematem międzynarodowej konferencji online, która odbędzie się 2 marca. Za organizację wydarzenia odpowiada UOKiK wraz z Centrum Studiów Antymonopolowych i Regulacyjnych UW. 

Eksperci, którzy zostali zaproszeni, omówią m.in. kwestię związane z:

  • zapewnieniem niezależności krajowemu organowi ochrony konkurencji, 

  • zmiany w programie łagodzenia kar (leniency), 

  • nowe zasady nakładania sankcji oraz stosowania uprawnień dochodzeniowych. 

Oprócz tego przedmiotem dyskusji będą również rozwiązania mające na celu skuteczne stosowanie unijnego prawa konkurencji w ramach współpracy krajowych organów ds. konkurencji państw członkowskich UE. 

Dziękujemy, że przeczytałaś/eś nasz artykuł do końca. Jeśli chcesz być na bieżąco z informacjami prawnymi, zapraszamy do naszego serwisu ponownie!
Jeżeli podobał Ci się artykuł podziel się z innymi udostępniając go w mediach społecznościowych - poniżej masz szybkie linki do udostępnień.

Security Magazine

Czy ten artykuł był przydatny?

Newsletter

Bądźmy w kontakcie! Zapisz się na newsletter, a raz na jakiś czas wyślemy Ci powiadomienie o najważniejszych tematach. Dla subskrybentów newslettera przygotowujemy specjalne wydarzenia np. webinaria. Nie pożałujesz!