Co zrobić, jeśli znaleźliśmy zabytek archeologiczny?

Stara moneta, prehistoryczna zapinka, grot łuku, czy nawet średniowieczny miecz – lista przedmiotów odnalezionych w Polsce przypadkowo podczas prac budowlanych czy polowych, jest bardzo imponująca. Co powinnyśmy zrobić, jeśli odnaleźliśmy zabytek archeologiczny. Do jakiego zachowania obliguje nas prawo? Wyjaśniamy!

Co zrobić, jeśli znaleźliśmy zabytek archeologiczny?
  • Michał Górecki
  • /
  • 5 listopada 2019

Do kogo należy odnaleziony zabytek archeologiczny?

Każdy w dzieciństwie marzył o odnalezieniu prawdziwego skarbu. Inni zafascynowani przygodami Indiany Jonesa śnili o tym, by stać się znanym odkrywcą. Czasem zdarza się, że odnalezienie szczególnego zabytku archeologicznego bywa przypadkowe, na przykład w trakcie prac budowlanych czy polowych – i trudno się temu dziwić. Mieszkamy wszak na terenie państwa o tysiącletniej historii, na którego terenach pojawiali się przedstawiciele przeróżnych kultur jeszcze wiele wieków przed naszą erą.

Dokonując takiego odkrycia, musimy mieć świadomość, że w myśl prawa nie jesteśmy właścicielami znaleziska tak samo, jak nie staje się naszą własnością znaleziony portfel czy saszetka z dokumentami pozostawiona przez kogoś na przystanku autobusowym.

Zgodnie z artykułem 35 ust. 1. Ustawy o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami jasno rozstrzyga: Przedmioty będące zabytkami archeologicznymi odkrytymi, przypadkowo znalezionymi albo pozyskanymi w wyniku badań archeologicznych, stanowią własność Skarbu Państwa.

CZYTAJ TEŻ Co mogę zrobić ze swoim ciałem po śmierci?

CZYTAJ TEŻ Spadek cyfrowy — co zrobić za życia, aby po śmierci nie zostawiać po sobie cyfrowego bałaganu?

Co zrobić, jeśli znaleźliśmy zabytek archeologiczny?

Ustawa o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami obliguje nas w takiej sytuacji do konkretnego zachowania. W artykule 33, ust. 1 czytamy: Kto przypadkowo znalazł przedmiot, co do którego istnieje przypuszczenie, iż jest on zabytkiem archeologicznym, jest obowiązany, przy użyciu dostępnych środków, zabezpieczyć ten przedmiot i oznakować miejsce jego znalezienia oraz niezwłocznie zawiadomić o znalezieniu tego przedmiotu właściwego wojewódzkiego konserwatora zabytków, a jeśli nie jest to możliwe, właściwego wójta (burmistrza, prezydenta miasta).

Co dzieje się po zgłoszeniu odkrycia zabytku archeologicznego?

Przytoczony przepis jest tak sformułowany, że nie mamy wątpliwości, w jaki sposób powinniśmy się zachować, by nie doszło do złamania prawa. Co dzieje się dalej? To precyzują kolejne ustępy zacytowanego artykułu. W myśl ustępu drugiego, jeśli znalezisko zgłosiliśmy do włodarza gminy, ma on trzy dni na „niezwłoczne” przekazanie stosownej informacji wojewódzkiemu konserwatorowi zabytków przygotowując stosowne zawiadomienie. Ten z kolei ma również trzy dni na oględziny znalezionego przedmiotu, a także miejsca dokonania odkrycia. Jeśli uzna to za konieczne, może zorganizować badania archeologiczne. Najczęściej przedmioty odnajdywane przypadkowo, które nie są związanymi z gruntem pozostałościami fundamentów, fortyfikacji czy konstrukcji, trafiają do muzeów archeologicznych. Wszystko zależy od decyzji wojewódzkiego konserwatora zabytków, który oceni jaka droga dla danego znaleziska jest najlepsza.

Zdarzają się sytuacje, że odkryte duże zabytki np. drewniane konstrukcje, łodzie itp. są zabezpieczane i… zasypywane do czasu, kiedy uda się zgromadzić właściwe siły i środki, by dokonać wnikliwych badań. Zgodnie z prawem taki obiekt jest chroniony prawem.

CZYTAJ TEŻ Czy można rozsypać prochy zmarłego poza cmentarzem?

CZYTAJ TEŻ Zasiłek pogrzebowy. Komu przysługuje?

Czy za przypadkowe znalezienie zabytku należy się nagroda?

Tak, choć często ma ona wymiar symboliczny. Wszystko oczywiście zależy od tego, jaką wartość przedstawia dane odkrycie nie tylko z materialnego, ale przede wszystkim naukowego punktu widzenia. Konieczność nagrodzenia takiego odkrywcy wyraża art. 34 ust. 1 przytoczonej ustawy:  osobom, które odkryły bądź przypadkowo znalazły zabytek archeologiczny, przysługuje nagroda, jeżeli dopełniły one obowiązków” wymienionych w ustawie.

Co nam grozi, jeśli nie zgłosimy odkrycia zabytku archeologicznego?

W odwrotnej sytuacji, czyli jeśli nie dopełnimy obowiązku zgłoszenia odkrycia zabytku archeologicznego, musimy liczyć się z przewidzianymi w prawie konsekwencjami. Ustawa przewiduje w art. 116 karę grzywny. Prawo dopuszcza także możliwość orzeczenia kary w wysokości sięgającej maksymalnie 20-krotności minimalnego wynagrodzenia, czyli w 2020 roku będzie to nawet 52 tys. złotych. Pieniądze te trafią na cele społeczne powiązane z opieką nad zabytkami.

CZYTAJ TEŻ Czy w Polsce można założyć prywatny cmentarz?

Dziękujemy, że przeczytałaś/eś nasz artykuł do końca. Jeśli chcesz być na bieżąco z informacjami prawnymi, zapraszamy do naszego serwisu ponownie!
Jeżeli podobał Ci się artykuł podziel się z innymi udostępniając go w mediach społecznościowych - poniżej masz szybkie linki do udostępnień.

Security Magazine

Czy ten artykuł był przydatny?

Newsletter

Bądźmy w kontakcie! Zapisz się na newsletter, a raz na jakiś czas wyślemy Ci powiadomienie o najważniejszych tematach. Dla subskrybentów newslettera przygotowujemy specjalne wydarzenia np. webinaria. Nie pożałujesz!