Czym jest i jak przebiega ratyfikacja umów międzynarodowych?

• Jakub Stasak
• /
• 5 października 2023

Trzy tryby ratyfikacji umów międzynarodowych

Termin ratyfikacja pochodzi z języka francuskiego i oznacza najuroczystszy sposób wyrażenia zgody na związanie się umową międzynarodową (podniosła forma odróżnia ją od zatwierdzenia takiej umowy).

Prezydenckie prawo łaski — jak wygląda procedura?Jakub Stasak

Sygnatariuszami dokumentów ratyfikacyjnych są z reguły głowy państw (prezydenci, monarchowie), nie inaczej jest również w naszym kraju.

Artykuł 133. Konstytucji określa Prezydenta Rzeczypospolitej jako reprezentanta państwa w stosunkach zewnętrznych, któremu przysługuje właśnie m.in. prawo do ratyfikowania i wypowiadania umów międzynarodowych, o czym musi on jednak zawiadomić Sejm i Senat.

Polski system prawny przewiduje trzy tryby ratyfikacji umów międzynarodowych, są to:

• ratyfikacja za zgodą wyrażoną w formie ustawy ratyfikacyjnej – tzw. duża ratyfikacja (przeprowadzana na podstawie artykułu 89. ust. 1. Konstytucji),

• ratyfikacja bez zgody ustawowej – tzw. mała ratyfikacja (artykuł 89. ust. 2. Konstytucji),

• ratyfikacja w trybie szczególnym (artykuł 90. Konstytucji).

Charakterystyka poszczególnych trybów ratyfikacji umów międzynarodowych

Na mocy artykułu 89. ust. 1. Konstytucji, ratyfikacja umowy międzynarodowej wymaga zgody wyrażonej w formie ustawy, jeśli umowa dotyczy:

• pokoju, sojuszy, układów politycznych lub układów wojskowych,

• wolności, praw lub obowiązków obywatelskich określonych w Konstytucji,

• członkostwa Rzeczypospolitej Polskiej w organizacji międzynarodowej,

• znacznego obciążenia państwa pod względem finansowym,

• spraw uregulowanych w ustawie lub w których Konstytucja wymaga ustawy.

Ustęp drugi tego samego artykułu odnosi się zaś do niemal wszystkich pozostałych przypadków ratyfikacji umów międzynarodowych, w których wcześniejsza zgoda ustawowa nie jest wymagana.

Na jaką pomoc możesz liczyć w konsulacie?Jakub Stasak

Prezes Rady Ministrów ma wówczas obowiązek zawiadomienia Sejmu o zamiarze przedłożenia Prezydentowi umowy międzynarodowej do ratyfikacji.

Postępowanie w przypadku szczególnego trybu ratyfikacji umowy międzynarodowej opisuje natomiast artykuł 90. Konstytucji, zgodnie z którym, jeśli Rzeczpospolita Polska na podstawie umowy międzynarodowej przekazuje organizacji międzynarodowej lub organowi międzynarodowemu kompetencje organów władzy państwowej w niektórych sprawach, to:

„Ustawa wyrażająca zgodę na ratyfikację umowy międzynarodowej […] jest uchwalana przez Sejm większością 2/3 głosów w obecności co najmniej połowy ustawowej liczby posłów oraz przez Senat większością 2/3 głosów w obecności co najmniej połowy ustawowej liczby senatorów. Wyrażenie zgody na ratyfikację takiej umowy może być uchwalone w referendum ogólnokrajowym […] Uchwałę w sprawie wyboru trybu wyrażenia zgody na ratyfikację podejmuje Sejm bezwzględną większością głosów w obecności co najmniej połowy ustawowej liczby posłów”.

Miejsce ratyfikowanych umów międzynarodowych w polskim systemie prawnym

Ratyfikowana i ogłoszona w Dzienniku Ustaw Rzeczypospolitej Polskiej umowa międzynarodowa, staje się częścią krajowego systemu prawnego.

Od tego momentu jest więc także bezpośrednio stosowana, o ile nie zostało to uzależnione od wydania odpowiedniej ustawy.

Ustęp drugi 91. artykułu Konstytucji stanowi ponadto, że:

„Umowa międzynarodowa ratyfikowana za uprzednią zgodą wyrażoną w ustawie ma pierwszeństwo przed ustawą, jeżeli ustawy tej nie da się pogodzić z umową”.

Jak wygląda procedura nadania polskiego obywatelstwa?Jakub Stasak

Wszystkie inne szczegóły procedury ratyfikacyjnej zostały zaś uregulowane przepisami ustawy z dnia 14 kwietnia 2000 roku o umowach międzynarodowych.

Akt powyższy decyzję o wyborze trybu ratyfikacji umowy międzynarodowej pozostawia Radzie Ministrów, co następuje w drodze podjęcia uchwały o przedłożeniu umowy Prezydentowi do ratyfikacji.

Umowę do ratyfikacji (wraz z dokumentem ratyfikacyjnym) głowa państwa otrzymuje za pośrednictwem Ministra Spraw Zagranicznych.

Dziękujemy, że przeczytałaś/eś nasz artykuł do końca. Jeśli chcesz być na bieżąco z informacjami prawnymi, zapraszamy do naszego serwisu ponownie!
Jeżeli podobał Ci się artykuł podziel się z innymi udostępniając go w mediach społecznościowych - poniżej masz szybkie linki do udostępnień.