Fikcyjne dane ojca dziecka w akcie urodzenia. RPO wnioskuje o zmianę przepisów

Obowiązujące aktualnie przepisy i ich zastosowanie

W polskim systemie prawnym obowiązuje zasada domniemania, że ojcem dziecka jest mąż matki.

Jeśli w chwili porodu kobieta pozostaje niezamężna, dane ojca wpisywane są do aktu urodzenia w następstwie przeprowadzenia procedury uznania lub sądowego ustalenia ojcostwa.

Jak zgłosić urodzenie dziecka?Jakub Stasak

Zgodnie z drugim paragrafem 61. artykułu ustawy z dnia 28 listopada 2014 roku — Prawo o aktach stanu cywilnego:

„Jeżeli nie nastąpiło uznanie ojcostwa albo sądowe ustalenie ojcostwa, w akcie urodzenia zamieszcza się jako imię ojca imię wskazane przez osobę zgłaszającą urodzenie, a w razie braku takiego wskazania w akcie urodzenia zamieszcza się jako imię ojca imię wybrane przez kierownika urzędu stanu cywilnego; jako nazwisko ojca i jego nazwisko rodowe zamieszcza się nazwisko matki z chwili urodzenia dziecka, z adnotacją o wpisaniu nazwiska matki i wybranego imienia jako danych ojca”.

Jak zauważa Rzecznik Praw Obywatelskich, obligatoryjny charakter stosowania powyższego mechanizmu nosi oczywiste znamiona przymusu poświadczania nieprawdy.

Potrzeba zmian

Tego typu fałszywe informacje noszą nawę danych przesłaniających.

Konieczność ich podawania wprowadziła ustawa z dnia 28 października 1950 roku o zmianie niektórych przepisów prawa o aktach stanu cywilnego, następnie zasada ta przechodziła do kolejnych aktów prawnych i w cytowanej formie przetrwała do dziś.

Niespełna 73 lata po wejściu w życie omawianej regulacji, główne argumenty przyświecające jej wprowadzeniu do polskiego prawa uległy jednak dezaktualizacji.

Chodziło tu bowiem głównie o szeroko pojęte dobro dzieci pozamałżeńskich, rozumiane jako zapewnienie im równego statusu społecznego, poprzez umieszczenie w akcie urodzenia fikcyjnych danych ojca.

Z biegiem lat znacznie zmieniła się społeczna świadomość i światopogląd, a najnowsze dane Głównego Urzędu Statystycznego pokazują, że około 20% dzieci rodzących się obecnie w Polsce pochodzi ze związków pozamałżeńskich, co nie stanowi już powodu do żadnej stygmatyzacji.

Czy prawo nakłada jakieś obowiązki na dzieci?Jakub Stasak

Źródłem wielu problemów formalnych bywa za to wymóg podawania danych personalnych ojca dziecka, bez względu na to, czy są one faktycznie znane, czy też nie.

Pozytywnie procedurę adopcyjną przechodzi aktualnie coraz więcej samotnych kobiet, również sporządzenie dla adoptowanego dziecka nowego aktu stanu cywilnego wymaga wpisania fikcyjnego imienia i nazwiska ojca.

Do podobnych sytuacji dochodzi także, jeśli przyszła matka decyduje się na zapłodnienie metodą in vitro, przeprowadzaną z wykorzystaniem nasienia anonimowego dawcy.

Rzecznik Praw Obywatelskich Marcin Wiącek postuluje rozważenie takiej nowelizacji obowiązującej ustawy, aby decyzję o wpisaniu danych ojca pozostawiać matce dziecka lub jemu samemu, kiedy osiągnęłoby pełnoletność.

Odpowiedź Ministerstwa Spraw Wewnętrznych i Administracji

W imieniu resortu na wystąpienie RPO w oficjalnym piśmie odpowiedział podsekretarz stanu Bartosz Grodecki.

Wypis, wyrys, odpis, wyciąg, zaświadczenie — ile zapłacisz w urzędzie?Jakub Stasak

Zaproponowany kierunek zmian uznany został za słuszny i zasadny, a odpowiedź zamyka informacja o tym, że:

„W przypadku podjęcia szerszych prac legislacyjnych nad nowelizacją ustawy, zostanie rozważone uwzględnienie powyższej kwestii”.

Dziękujemy, że przeczytałaś/eś nasz artykuł do końca. Jeśli chcesz być na bieżąco z informacjami prawnymi, zapraszamy do naszego serwisu ponownie!
Jeżeli podobał Ci się artykuł podziel się z innymi udostępniając go w mediach społecznościowych - poniżej masz szybkie linki do udostępnień.