Jakie są naruszenia praw pacjenta?

Czym jest naruszenie praw pacjenta?

To każda sytuacja, w której dochodzi do złamania lub ograniczenia ustawowo zagwarantowanych praw osoby korzystającej z opieki medycznej. W Polsce prawa pacjenta są szczegółowo uregulowane na przykład w Ustawie o prawach pacjenta i Rzeczniku Praw Pacjenta z 2008 roku. 

Każde takie naruszenie może wiązać się z konsekwencjami prawnymi dla placówki medycznej lub pracowników ochrony zdrowia. Jest to nie tylko problem etyczny, ale również prawny. Takie postępowanie może wpływać na zaufanie pacjenta do systemu opieki zdrowotnej oraz na jakość świadczonych usług medycznych.

Jakie działania mogą być naruszeniem praw pacjenta?

Jest to problem, który może dotyczyć różnych aspektów opieki zdrowotnej i przybierać różne formy, od drobnych uchybień po poważne zaniedbania mające wpływ na zdrowie i życie pacjenta. 

Jednym z najczęstszych naruszeń jest odmowa udzielenia pomocy medycznej bez uzasadnionego powodu. Prawo do świadczeń zdrowotnych obejmuje obowiązek lekarzy i personelu medycznego udzielenia pacjentowi pomocy zgodnej z aktualnym stanem wiedzy medycznej, co oznacza, że zaniedbania w tym zakresie mogą prowadzić do poważnych konsekwencji dla zdrowia pacjenta. Opóźnienia w udzieleniu pomocy, szczególnie w sytuacjach nagłych, mogą być równie szkodliwe, niebezpieczne.

Istotnym obszarem, w którym często może dochodzić do naruszeń, jest prawo do poszanowania godności i intymności pacjenta. Każdy powinien być traktowany z szacunkiem, a jego prywatność — chroniona, szczególnie w trakcie badania, zabiegów medycznych czy hospitalizacji. Niewłaściwe traktowanie, poniżanie lub ignorowanie pacjenta przez personel medyczny jest nie tylko sprzeczne z zasadami etyki zawodowej, ale także z ustawą o prawach pacjenta. Nie można również odmawiać bliskim towarzyszenia pacjentowi (na jego życzenie).

Inne naruszenia związane są z prawem do pełnej informacji o stanie zdrowia pacjenta oraz prawo do zgody na leczenie. Każdy pacjent ma prawo otrzymać jasne, pełne informacje na temat swojego stanu zdrowia, możliwych metod leczenia, ryzyk oraz skutków leczenia. Zatajenie tych informacji lub przekazywanie ich w sposób niejasny, niedokładny nie powinno mieć miejsca. Podobnie, przeprowadzanie zabiegów bez uzyskania zgody pacjenta lub bez dostarczenia mu pełnych informacji na temat planowanego leczenia, stanowi naruszenie prawa do autonomii pacjenta.

Tajemnica medyczna jest kolejnym ważnym obszarem ochrony praw pacjenta. Informacje dotyczące stanu zdrowia pacjenta, diagnozy, leczenia i wszelkie inne dane medyczne są chronione i nie mogą być ujawniane osobom postronnym bez wyraźnej zgody pacjenta. 

Ujawnienie informacji o zdrowiu osobom nieupoważnionym Małgorzata Łaziuk

Pacjentom przysługuje również prawo do dostępu do dokumentacji medycznej, w tym możliwość uzyskania jej kopii na żądanie. Odmowa udostępnienia dokumentacji lub opóźnianie jej przekazania to kolejne naruszenie, które może utrudniać kontrolę nad leczeniem. Równie ważne jest prawo pacjenta do decydowania o swoim leczeniu. Ignorowanie woli lub wywieranie presji, by ktoś podjął określone działania jest niedopuszczalne.

Naruszenie prawa do zgłaszania niepożądanych działań produktów leczniczych to sytuacja, w której uniemożliwia się lub utrudnia zgłoszenie skutków ubocznych wynikających z przyjmowania leków. Każdy ma prawo zgłosić wszelkie nieprawidłowości związane z działaniem produktów leczniczych i, aby poprawić bezpieczeństwo innych osób oraz uzyskać odpowiednią pomoc medyczną. Utrudnianie dostępu do informacji o tym, jak zgłaszać takie zdarzenia, lub ignorowanie tych zgłoszeń przez personel medyczny stanowi poważne naruszenie i może prowadzić do pogorszenia jego stanu zdrowia.

Pacjent może zgłosić sprzeciw wobec opinii albo orzeczenia lekarza. Oznacza to, że w przypadku, gdy pacjent nie zgadza się z diagnozą, zaleceniem lub innymi decyzjami dotyczącymi jego leczenia, ma prawo złożyć oficjalny sprzeciw do Komisji Lekarskiej, która działa przy Rzeczniku Praw Pacjenta. Naruszeniem tego prawa może być brak poinformowania o takiej możliwości albo ignorowanie jego sprzeciwu ogranicza w możliwości kontroli swojego leczenia.

Ochrona prywatności zarówno w czasie leczenia, jak i podczas pobytu w placówkach medycznych jest bardzo ważna. Naruszenie tego prawa obejmuje sytuacje, w których pacjentowi ogranicza się kontakt z rodziną lub nie zapewnia odpowiednich warunków prywatności, na przykład podczas wizyt czy konsultacji.

Każdy, niezależnie od wyznania, ma prawo do kontaktu z duchownym oraz do korzystania z opieki religijnej w trakcie pobytu w szpitalu. Nie powinno się odmawiać lub utrudniać pacjentowi kontaktu z duchownym, zwłaszcza w sytuacjach krytycznych, gdy potrzebuje on wsparcia duchowego. Placówki medyczne mają obowiązek zapewnić możliwość realizacji jego potrzeb religijnych.

Prawo do przechowywania rzeczy wartościowych w depozycie chroni pacjentów, którzy w trakcie hospitalizacji muszą pozostawić swoje cenne przedmioty w bezpiecznym miejscu. Naruszeniem to brak odpowiedniego depozytu, odmowa przyjęcia wartościowych przedmiotów lub ich nieprawidłowe zabezpieczenie, co może prowadzić do ich zgubienia lub kradzieży. Pacjenci powinni mieć zagwarantowane, że ich osobiste rzeczy są odpowiednio przechowywane w trakcie pobytu w szpitalu.

Co w takim przypadku? Jak reagować?

W przypadku naruszenia praw pacjenta ważne jest podjęcie odpowiednich kroków, które pozwolą na ochronę jego interesów oraz skuteczne dochodzenie sprawiedliwości. Pierwszym działaniem powinno być zgłoszenie problemu bezpośrednio do personelu medycznego lub kierownictwa placówki, w której doszło do uchybienia. Czasem wystarczy rozmowa z lekarzem, pielęgniarką lub kierownikiem oddziału, aby sprawa została wyjaśniona i rozwiązana na miejscu. Warto jednak sporządzić pisemne zgłoszenie, aby posiadać dokumentację dotyczącą zdarzenia. W przypadku zgody obu stron może także zostać przeprowadzona mediacja.

Jeżeli zgłoszenie w placówce nie przynosi rezultatów lub naruszenie jest poważniejsze, pacjent może złożyć skargę do Rzecznika Praw Pacjenta. Rzecznik reaguje na zgłoszenia dotyczące naruszeń praw pacjentów, prowadzi postępowania wyjaśniające oraz interweniuje, jeśli to konieczne — to instytucja, która ma za zadanie bronić pacjentów i dbać o przestrzeganie ich praw w systemie ochrony zdrowia.

Nie można pobierać opłat od pacjentów za zakwaterowanie i wyżywienieMonika Świetlińska

W przypadku bardziej skomplikowanych sytuacji, takich jak błędy medyczne, naruszenie godności pacjenta czy odmowa leczenia, można również skontaktować się z innymi instytucjami: Naczelną Izbą Lekarską lub Naczelną Izbą Pielęgniarek. Niektórymi działaniami może zająć się również Narodowy Fundusz Zdrowia.

Do Sądu Rejonowego lub Okręgowego można złożyć pozew cywilny związany z brakiem poszanowania podstawowych praw pacjenta. Nieocenioną pomocą może okazać się kontakt z prawnikiem, który odpowiednio pokieruje, będzie też wsparciem w przypadku przygotowania dokumentów.

Dziękujemy, że przeczytałaś/eś nasz artykuł do końca. Jeśli chcesz być na bieżąco z informacjami prawnymi, zapraszamy do naszego serwisu ponownie!
Jeżeli podobał Ci się artykuł podziel się z innymi udostępniając go w mediach społecznościowych - poniżej masz szybkie linki do udostępnień.