Jakie są ramy prawne konstytucyjnego prawa do wolności zgromadzeń?

Wolność zgromadzeń, a prawo międzynarodowe

Prawo do wolności pokojowych zgromadzeń zapisane zostało w licznych aktach międzynarodowych.

Według artykułu 11. Europejskiej Konwencji Praw Człowieka:

„Każdy ma prawo do swobodnego, pokojowego zgromadzania się oraz do swobodnego stowarzyszania się, włącznie z prawem tworzenia związków zawodowych i przystępowania do nich dla ochrony swoich interesów”.

Które prawo jest ważniejsze, polskie czy unijne?Jakub Stasak

Zgodnie z artykułem 21. Międzynarodowego Paktu Praw Obywatelskich i Politycznych zaś:

„Uznaje się prawo do spokojnego zgromadzania się. Na wykonywanie tego prawa nie mogą być nałożone ograniczenia inne niż ustalone zgodnie z ustawą i konieczne w demokratycznym społeczeństwie w interesie bezpieczeństwa państwowego lub publicznego, porządku publicznego bądź dla ochrony zdrowia lub moralności publicznej albo praw i wolności innych osób”.

Wolność zgromadzeń, a polski system prawny

Najważniejszym aktem prawa krajowego, w którym zapisane zostało prawo do wolności zgromadzeń, jest bez wątpienia Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej.

Artykuł 57. ustawy zasadniczej stanowi, że:

„Każdemu zapewnia się wolność organizowania pokojowych zgromadzeń i uczestniczenia w nich. Ograniczenie tej wolności może określać ustawa”.

Charakter przytoczonej powyżej regulacji jest niezwykle ogólny, zdecydowanie bardziej szczegółowo analizowane zagadnienie omówione zostało natomiast w ustawie z dnia 24 lipca 2015 roku – Prawo o zgromadzeniach.

Artykuł 3. tego właśnie dokumentu zawiera stosowaną przez polski system prawny definicję zgromadzenia:

„Zgromadzeniem jest zgrupowanie osób na otwartej przestrzeni dostępnej dla nieokreślonych imiennie osób w określonym miejscu w celu odbycia wspólnych obrad lub w celu wspólnego wyrażenia stanowiska w sprawach publicznych”.

Zakaz wstępu na imprezę masową — co grozi za jego złamanie?Jakub Stasak

Co ciekawe, cytowany przepis za osobną kategorię zgromadzenia uznaje tzw. zgromadzenie spontaniczne:

„Zgromadzeniem spontanicznym jest zgromadzenie, które odbywa się w związku z zaistniałym nagłym i niemożliwym do wcześniejszego przewidzenia wydarzeniem związanym ze sferą publiczną, którego odbycie w innym terminie byłoby niecelowe lub mało istotne z punktu widzenia debaty publicznej”.

Podstawowe zasady organizacji zgromadzeń publicznych

W świetle obowiązujących aktualnie przepisów możliwości legalnego organizowania zgromadzeń nie mają osoby pozbawione pełnej zdolności do czynności prawnych.

W zgromadzeniach nie mogą zaś uczestniczyć osoby, posiadające przy sobie broń, materiały wybuchowe, wyroby pirotechniczne lub inne niebezpieczne materiały bądź narzędzia.

Wszelkie kwestie związane z postępowaniami dotyczącymi organizacji zgromadzeń należą do zadań zleconych gminy, na której obszarze ma odbyć się dane zgromadzenie.

Organizator zgromadzenia zobowiązany jest do zawiadomienia właściwego organu gminy o zamiarze jego przeprowadzenia, czego dokonać musi w sposób taki, aby wiadomość dotarła do organu nie wcześniej niż na 30 dni i nie później niż na 6 dni przed planowaną datą zgromadzenia.

Organ gminy może wyznaczyć swojego przedstawiciela do udziału w zgromadzeniu, informację o tym przekazuje jego organizatorom.

Ważne: Wyznaczenie przedstawiciela stanowi obowiązek, jeśli istnieje niebezpieczeństwo naruszenia porządku publicznego w trakcie trwania zgromadzenia.

Jak polskie prawo chroni funkcjonariuszy publicznych?Jakub Stasak

Zgromadzeniem kieruje przewodniczący, którym zostaje:

• organizator zgromadzenia będący osobą fizyczną, chyba że inna osoba fizyczna wyrazi pisemną zgodę na przyjęcie obowiązków przewodniczącego zgromadzenia,

• osoba działająca w imieniu organizatora zgromadzenia, która wyrazi pisemną zgodę na przyjęcie obowiązków przewodniczącego zgromadzenia, w przypadku gdy organizatorem zgromadzenia jest osoba prawna lub inna organizacja.

W myśl artykułu 19. ustawy – Prawo o zgromadzeniach:

„Organizator zgromadzenia oraz przewodniczący zgromadzenia są obowiązani do zapewnienia przebiegu zgromadzenia zgodnie z przepisami prawa, oraz do przeprowadzenia zgromadzenia w taki sposób, aby zapobiec powstaniu szkód z winy uczestników zgromadzenia”.

W trakcie trwania zgromadzenia jego przewodniczący jest ponadto zobowiązany do pozostawania w stałym kontakcie z przedstawicielem organu gminy lub funkcjonariuszami Policji (w razie ich przybycia na miejsce zgromadzenia).

Dziękujemy, że przeczytałaś/eś nasz artykuł do końca. Jeśli chcesz być na bieżąco z informacjami prawnymi, zapraszamy do naszego serwisu ponownie!
Jeżeli podobał Ci się artykuł podziel się z innymi udostępniając go w mediach społecznościowych - poniżej masz szybkie linki do udostępnień.