Kim jest przedstawiciel ustawowy?

Działanie w cudzym imieniu

Istota przedstawicielstwa omówiona została w 95. artykule ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 roku (z późniejszymi zmianami) – Kodeks cywilny.

Utrata dowodu osobistego — co zrobić?Jakub Stasak

Według niniejszego przepisu:

„Z zastrzeżeniem wyjątków w ustawie przewidzianych albo wynikających z właściwości czynności prawnej, można dokonać czynności prawnej przez przedstawiciela. Czynność prawna dokonana przez przedstawiciela w granicach umocowania pociąga za sobą skutki bezpośrednio dla reprezentowanego”.

Co niezwykle istotne, umocowanie do działania w cudzym imieniu opierać się może na ustawie (przedstawicielstwo ustawowe) bądź na oświadczeniu osoby reprezentowanej (pełnomocnictwo).

Czym jest przedstawicielstwo ustawowe?

Przedstawiciel ustawowy jest zatem osobą, która posiada prawne umocowanie do wykonywania czynności prawnych w imieniu osoby trzeciej.

Czy praca za granicą liczy się do emerytury w Polsce?Jakub Stasak

Umocowanie to powstało jednak wskutek zdarzenia innego niż czynność prawna samego reprezentowanego (jak ma to miejsce w przypadku udzielania pełnomocnictwa).

Źródłami umocowania przedstawicieli ustawowych są bowiem ustawy, które albo w sposób bezpośredni określają poszczególne zdarzenia, będące źródłem takiego umocowania (np. Kodeks rodzinny i opiekuńczy, ustanawiający przedstawicielami ustawowymi małoletniego dziecka jego rodziców), albo przyznają kompetencje niniejsze sądom (np. sąd rodzinny, który może ustanowić opiekuna małoletniemu dziecku lub osobie całkowicie ubezwłasnowolnionej).

Sprawowanie funkcji przedstawiciela ustawowego wiąże się ze znaczną odpowiedzialnością, co potwierdza m.in. artykuł 19. Kodeksu cywilnego:

„Jeżeli osoba ograniczona w zdolności do czynności prawnych dokonała sama jednostronnej czynności prawnej, do której ustawa wymaga zgody przedstawiciela, czynność jest nieważna”.

Zgodnie jednak z artykułem 20. cytowanej ustawy:

„Osoba ograniczona w zdolności do czynności prawnych może bez zgody przedstawiciela ustawowego zawierać umowy należące do umów powszechnie zawieranych w drobnych bieżących sprawach życia codziennego”.

Przedstawicielami ustawowymi mogą być osoby fizyczne, dysponujące pełną zdolnością do czynności prawnych.

Przedstawiciele ustawowi – przykłady

Polski system prawny obejmuje szereg przepisów, które w sposób bezpośredni ustanawiają przedstawicieli ustawowych.

Co zrobić, gdy nie ma wypłaty w terminie?Katarzyna Leszczak

Do powyższego grona zaliczani są m.in.:

• rodzice

W myśl artykułu 98. ustawy z dnia 25 lutego 1964 roku (z późniejszymi zmianami) – Kodeks rodzinny i opiekuńczy:

„Rodzice są przedstawicielami ustawowymi dziecka pozostającego pod ich władzą rodzicielską. Jeżeli dziecko pozostaje pod władzą rodzicielską obojga rodziców, każde z nich może działać samodzielnie jako przedstawiciel ustawowy dziecka”.

• opiekunowie

W myśl artykułu 155. Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego;

„Opiekun sprawuje pieczę nad osobą i majątkiem pozostającego pod opieką; podlega przy tym nadzorowi sądu opiekuńczego. Do sprawowania opieki stosuje się odpowiednio przepisy o władzy rodzicielskiej”.

• kurator

W myśl artykułu 178. Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego:

„Kuratora ustanawia się w wypadkach w ustawie przewidzianych. W zakresie nieuregulowanym przez przepisy, które przewidują ustanowienie kuratora, stosuje się odpowiednio do kurateli przepisy o opiece”.

• jeden z małżonków

W myśl artykułu 29. Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego:

„W razie przemijającej przeszkody, która dotyczy jednego z małżonków pozostających we wspólnym pożyciu, drugi małżonek może za niego działać w sprawach zwykłego zarządu, w szczególności może bez pełnomocnictwa pobierać przypadające należności, chyba że sprzeciwia się temu małżonek, którego przeszkoda dotyczy”.

• wspólnik spółki cywilnej

W myśl artykułu 865. Kodeksu cywilnego:

„Każdy wspólnik jest uprawniony i zobowiązany do prowadzenia spraw spółki. Każdy wspólnik może bez uprzedniej uchwały wspólników prowadzić sprawy, które nie przekraczają zakresu zwykłych czynności spółki”.

Przepisy ustanawiające przedstawicielstwo ustawowe, występują ponadto w takich aktach prawnych jak Kodeks postępowania administracyjnego czy Kodeks karny.

Dziękujemy, że przeczytałaś/eś nasz artykuł do końca. Jeśli chcesz być na bieżąco z informacjami prawnymi, zapraszamy do naszego serwisu ponownie!
Jeżeli podobał Ci się artykuł podziel się z innymi udostępniając go w mediach społecznościowych - poniżej masz szybkie linki do udostępnień.