Koniec Narodowego Spisu Powszechnego – wyjątkowa data

Jednodniowy spis powszechny w Polsce?

Osoby, które udział w spisie powszechnym zostawiają na ostatnią chwilę, mają dobre wytłumaczenie – dokładnie 100 lat temu udało się przeprowadzić… jednodniowy spis powszechny, w którym po raz pierwszy po odzyskaniu niepodległości udało się zebrać kluczowe informacje na temat polskiego społeczeństwa. 

Jak napisano w odezwie do narodu podpisanej przez marszałka Sejmu Ustawodawczego Wojciecha Trąmpczyńskiego, celem spisu było „zebranie dokładnych i szczegółowych wiadomości o ilości ludności Państwa Polskiego, o podziale jej pod względem płci, wieku, narodowości, wyznania, zawodu, stopnia wykształcenia i zdolności do pracy; zebranie wiadomości o gospodarstwach i stosunkach rolnych, będących podstawą bytu Polski; o stosunkach mieszkaniowych jest palącą potrzebą społeczną i jednem z najpilniejszych zadań Rządu”.

Jednodniowy spis powszechny nie objął jednak całego obszaru, jaki uznajemy za terytorium II RP. Przeprowadzony 30.09.1921 roku spis nie objął terenów, które zostały przyłączone do Polski po tej dacie tj. Górnego Śląska, oraz obszaru Litwy Środkowej. 

Ile razy w Polsce był wprowadzany stan wyjątkowy?Monika Świetlińska

Jak wyglądała organizacja jednodniowego spisu powszechnego?

Podobnie jak teraz, organizacja spisu leżała po stronie Głównego Urzędu Statystycznego. Zbieraniem danych zajęło się około 70 tys. komisarzy spisowych, wspieranych przez kadrę referentów, wojskowych, sołtysów i wójtów. 

Podobnie jak dzieje się współcześnie, również i wtedy spis poprzedziła szeroka kampania informacyjna, która polegała na kolportażu ulotek, broszur, organizacji konferencji prasowych oraz spotkań w społecznościach lokalnych. Co ciekawe, już wtedy przykładano ogromną wagę do kwestii związanych z… ochroną danych osobowych. „Odpowiadajcie śmiało! Zeznania poczynione w czasie spisu będą używane tylko do celów statystycznych. Nie mogą one być udzielane władzom publicznym, ani też osobom prywatnym w innym celu, w szczególności zaś nie mogą być podstawą do nakładania podatków, przeprowadzania rekwizycji, lub wyłączania dochodzeń sądowych i administracyjnych” – napisano w odezwie marszałka sejmu. 

Co wiemy dzięki spisowi powszechnemu z 1921 roku? 

Jak przypomina GUS, wg danych zebranych 30 września 1921 roku, w Polsce (w ówczesnych granicach) mieszkało 25.694.700 osób, z czego 69% stanowili Polacy. 15% ogółu społeczeństwa to Ukraińcy, 8% Żydzi, 4% Białorusini a 3% Niemcy. Wyniki tego spisu zostały opublikowane w 29 tomach serii „Statystyka Polski” oraz w „Atlasie Statystycznym Rzeczypospolitej Polskiej” wydanej zarówno po polsku jak i francusku. Wyniki spisu sprzed wieku można współcześnie znaleźć w internecie na stronie internetowej https://cbs.stat.gov.pl/.

Dziękujemy, że przeczytałaś/eś nasz artykuł do końca. Jeśli chcesz być na bieżąco z informacjami prawnymi, zapraszamy do naszego serwisu ponownie!
Jeżeli podobał Ci się artykuł podziel się z innymi udostępniając go w mediach społecznościowych - poniżej masz szybkie linki do udostępnień.