Senat wprowadził ważne poprawki do ustaw reformujących funkcjonowanie Trybunału Konstytucyjnego

• Jakub Stasak
• /
• 5 sierpnia 2024

Senat zdecydował o zmianach

Senatorowie wprowadzili serię ważnych zmian do dwóch aktów prawnych – ustawy o Trybunale Konstytucyjnym oraz ustawy – Przepisy wprowadzające ustawę o Trybunale Konstytucyjnym.

Co dokładnie oznacza, że "prawo nie działa wstecz"?Jakub Stasak

Wśród 66 poprawek zgłoszonych do pierwszego z nich, najważniejsze dotyczą:

• poszerzenia katalogu urzędów i funkcji, których sprawowanie ogranicza możliwość kandydowania do TK bez zachowania czteroletniej „karencji”.

Analizowana zmiana wyklucza możliwość kandydowania na stanowisko sędziego Trybunału osób, które przed upływem czterech lat sprawowały urząd Prezydenta RP, mandat posła, senatora, posła do Parlamentu Europejskiego, radnego gminy, powiatu albo sejmiku województwa bądź pełniły funkcję członka Rady Ministrów, sekretarza stanu albo podsekretarza stanu, wójta (burmistrza, prezydenta miasta), starosty albo członka zarządu województwa.

Ważne: Wymagana ustawą czteroletnia przerwa obejmie okres od dnia zakończenia pełnienia powyższych funkcji.

• umożliwienia wybranemu przez Sejm sędziemu TK złożenie ślubowania przed notariuszem w razie niemożności uczynienia tego wobec Prezydenta Rzeczypospolitej,

• doprecyzowania szczegółowych postanowień, dotyczących analizy oświadczeń majątkowych sędziów TK – na mocy nowych przepisów będą one jawne,

• decyzji o tym, że zażalenie na postanowienie Prezesa TK o odmowie wszczęcia postępowania dyscyplinarnego rozpatrywać będzie Zgromadzenie Ogólne Sędziów TK (zamiast pełnego składu Trybunału),

• zrównania wszystkich sędziów TK w stanie spoczynku w zakresie dopuszczalnego wymiaru czasu pracy naukowej (na pełnym etacie),

• odebrania sędziom TK możliwości orzekania w sprawie aktu prawnego, w którego wydaniu kiedykolwiek uczestniczyli jako posłowie lub senatorowie,

• przyznania Senatowi prawa do uczestnictwa w postępowaniach prowadzonych przed Trybunałem, jeśli dotyczą one konstytucyjności umów międzynarodowych ratyfikowanych za uprzednią zgodą wyrażoną w ustawie,

• umożliwienia Rzecznikowi Praw Dziecka i Prezesowi NIK zgłoszenia chęci udziału w każdym postępowaniu prowadzonym przez TK (tak, jak ma to miejsce w przypadku Rzecznika Praw Obywatelskich),

• odebrania asystentom z TK możliwości ubiegania się o uzyskanie uprawnień prawniczych.

Które prawo jest ważniejsze, polskie czy unijne?Jakub Stasak

Dwie poprawki zgłoszone do ustawy – Przepisy wprowadzające ustawę o Trybunale Konstytucyjnym mają zaś związek odpowiednio z:

• zapewnieniem należytej ochrony danych skarżących w orzeczeniach TK ogłaszanych w Dzienniku Ustaw i Monitorze Polskim,

• skróceniem terminów uchwalenia regulaminu TK i statutu Kancelarii przez Zgromadzenie Ogólne oraz ustanowieniem terminu wydania przez prezesa TK i szefa Kancelarii ogółu niezbędnych aktów wewnętrznych.

Ministerialny pakiet naprawczy

Omawiane ustawy stanowią najważniejsze elementy pakietu naprawczego szefa resortu sprawiedliwości Adama Bodnara.

Ministerialny program zakłada kompleksową reformę Trybunału Konstytucyjnego, na którą składają się ponadto uchwała przyjęta przez Sejm w marcu bieżącego roku oraz projekt ustawy zmieniającej Konstytucję, będący obecnie obiektem prac izby wyższej parlamentu.

Prezydenckie weto ustawodawcze — jakie ma konsekwencje?Jakub Stasak

Głównym założeniem projektodawców jest opracowanie jakościowo nowego stanu prawnego, opartego na całościowej analizie otoczenia normatywnego i krytycznej analizie praktyki orzeczniczej TK w minionych latach.

Nowe rozwiązania i ich miejsce w polskim systemie prawnym

Ustawa o Trybunale Konstytucyjnym określa organizację i tryb działania TK – wraz z jej wejściem w życie moc utracą trzy inne ustawy, odnoszące się obecnie do funkcjonowania tego organu władzy sądowniczej (o statusie jego sędziów, o organizacji i trybie postępowania przed TK i przepisy wprowadzające ustawę o organizacji i trybie postępowania przed Trybunałem).

Co niezwykle istotne, według przekazanej przez Kancelarię Senatu informacji prasowej „nieważne i niewywierające skutków” mają być wydane w ostatnich latach wyroki TK z udziałem „osób nieuprawnionych do orzekania”.

Czym jest Rada Gabinetowa?Jakub Stasak

Oprócz unieważnienia niektórych wyroków w odniesieniu do obecnych sędziów TK przewidziano, że po wejściu w życie nowych przepisów mogliby oni złożyć oświadczenia o przejściu w stan spoczynku, z zastrzeżeniem jednak, że „możliwość przejścia w stan spoczynku nie dotyczy osoby nieuprawnionej do orzekania”.

Obowiązki Prezesa Trybunału tymczasowo przejmie sędzia o najdłuższym stażu sędziowskim, Zgromadzenie Ogólne Sędziów TK przedstawi zaś Prezydentowi kandydatów na Prezesa.

Ustawa zwiększa kompetencje Zgromadzenia Ogólnego Sędziów Trybunału Konstytucyjnego, poszerzając przy tym krąg podmiotów, mogących zgłaszać kandydatów na sędziów.

Składy orzekające w sprawach dyscyplinarnych w Trybunale, wyłaniane będą natomiast w drodze losowania spośród sędziów TK i sędziów TK w stanie spoczynku.

Dziękujemy, że przeczytałaś/eś nasz artykuł do końca. Jeśli chcesz być na bieżąco z informacjami prawnymi, zapraszamy do naszego serwisu ponownie!
Jeżeli podobał Ci się artykuł podziel się z innymi udostępniając go w mediach społecznościowych - poniżej masz szybkie linki do udostępnień.