Czy w firmie musi być wybrany przedstawiciel pracowników?

Kim jest przedstawiciel pracowników?

Odpowiedź na to pytanie istnieje już w nazwie tej funkcji. Przedstawiciel pracowników reprezentuje załogę w relacjach z pracodawcą. Istnieją bowiem obszary, w których zarząd lub właściciel firmy mają obowiązek powzięcia opinii lub uzyskania zgody reprezentanta ogółu zatrudnionych w danej organizacji. Problem w tym, że w przepisach brakuje wielu, konkretnych wytycznych. Prawodawca wskazując na obowiązek istnienia takiej funkcji w zakładach nie posiadających organizacji związkowej wyszedł z założenia, że niektóre kwestie jak tryb i sposób wyłaniania przedstawiciela wśród załogi, może ustalić pracodawca z pracownikami. W praktyce, najlepszym sposobem demokratycznego wyłonienia reprezentanta są wybory poprzedzone procedurą zgłaszania kandydatów.

W jakich sytuacjach konieczna jest zgoda przedstawiciela pracowników?

Na początek ustawa o zakładowym funduszu świadczeń socjalnych. Już w artykule 4. ustawodawca przewidział, że regulamin wynagradzania w sprawie wysokości odpisu na ZFŚS lub decyzja o nietworzeniu takiego funduszu muszą zostać uzgodnione z przedstawicielem wybranym przez pracowników do reprezentowania ich interesów. Podobnie rzecz ma się w przypadku zasad korzystania ze środków zgromadzonych w funduszu, które są określone w regulaminie ZFŚS. Jego treść oraz ewentualne zmiany muszą być uzgodnione z przedstawicielem.

Konsultacje z przedstawicielem załogi konieczne są także w przypadku zamiaru przeprowadzenia zwolnień grupowych. W takiej sytuacji wybrany pracownik musi zostać zapoznany z dokładnymi okolicznościami takiej decyzji oraz skonsultować sposób przeprowadzenia ewentualnej redukcji etatów.

Współdziałanie pracodawcy z wybranym przez załogę przedstawicielem są również przewidziane w kodeksie pracy. Mowa o przepisach regulujących zawieranie porozumień zbiorowych, które w istocie pogarszają sytuację zatrudnionych w firmie pracowników. Mamy ty na myśli m.in. uzasadnione sytuacją finansową przedsiębiorstwa (w której nie działają związki zawodowe), porozumienie o zawieszeniu stosowania w całości lub części przepisów prawa pracy, które precyzują prawa i obowiązki stron stosunku pracy (art. 91). Innym przypadkiem przewidzianym w kodeksie pracy jest porozumienie o stosowaniu mniej korzystnych warunków zatrudnienia pracowników niż wynikające z umów o pracę. Tu również istotne jest porozumienie z przedstawicielem załogi. Ten zapis dotyczy pracodawców nieobjętych układem zbiorowym pracy lub zatrudniających mniej niż 20 pracowników, których sytuacja finansowa uzasadnia takie rozwiązanie.

Jak wybrać przedstawiciela pracowników?

Niestety w przepisach próżno szukać szczegółowych wytycznych, które można byłoby potraktować niczym swoistą „ordynację wyborczą” dla wyłonienia przedstawiciela załogi. W tym zakresie pracodawca dysponuje pewną dowolnością co do sposobu wyłonienia osoby pełniącej tę funkcję. Niemniej, prawnicy zalecają, by była to procedura demokratyczna i określona w wewnętrznym regulaminie. Konieczne jest aby przewidział on tryb wyłonienia kandydatów na przedstawiciela oraz procedurę wyborczą. Analogicznie jak w przypadku wyborów państwowych powinna istnieć komisja wyborcza, czuwająca na przebiegiem głosowania. Wiele firm po wyłonieniu kandydatów przygotowuje karty do głosowania z zaznaczonym imieniem i nazwiskiem, a czasem także stanowiskiem oraz działem organizacyjnym firmy. Głosy powinny zostać przeliczone, a rezultaty wyborów niezwłocznie przedstawione np. w komunikacie do pracowników.

Przedstawiciel to nie związkowiec

Przedstawiciel pracowników nie posiada takich samych uprawnień jak szef związków zawodowych w firmie posiadającej organizację związkową. Nie podlega jakiejś szczególnej ochronie i teoretycznie może zostać zwolniony z pracy w każdym momencie. Wyjątkiem jest sytuacja, w której miałby zostać ukarany za przedstawione poglądy lub wyrażając opinię powziętą u załogi – w takiej sytuacji, o żadnych konsekwencjach nie może być mowy!

Dziękujemy, że przeczytałaś/eś nasz artykuł do końca. Jeśli chcesz być na bieżąco z informacjami prawnymi, zapraszamy do naszego serwisu ponownie!
Jeżeli podobał Ci się artykuł podziel się z innymi udostępniając go w mediach społecznościowych - poniżej masz szybkie linki do udostępnień.