Jak ustalić wysokość alimentów na dziecko?

• Dorota Kraskowska
• /
• 1 grudnia 2020

Płacenie alimentów jest obowiązkiem strony małżeństwa/związku, która w przypadku rozwodu/rozstania odchodzi z domu i pozostawia opiekę nad dzieckiem osobie pozostającej z dzieckiem. W przypadku rozwodu sprawę rozstrzyga sąd okręgowy, natomiast w przypadku braku zgody rodziców w kwestii opieki się dzieckiem, sprawę rozstrzyga wydział rodzinny i nieletnich sądu rejonowego. Rejon zależy od ostatniego miejsca zamieszkania rodziców lub aktualnego miejsca zamieszkania tego rodzica składającego sprawę o alimenty. Jeszcze kilka lat temu regułą było przyznawanie praw do opieki matce. Obecnie już tylko ok. 40 proc. kobiet otrzymuje wyłączną władzę rodzicielską nad dziećmi, w 2017 roku odsetek ten był wyższy o 20 pkt proc.

Wysokość alimentów również ustala sąd rejonowy, wydział rodzinny i nieletnich, chyba że rodzice potrafią porozumieć się w tym względzie i określić zadowalającą kwotę alimentów dla rodzica opiekującego się dzieckiem.

Jakie czynniki wpływają na ustalenie wysokości alimentów?

Istnieje utarte przekonanie, że wysokość alimentów zależy tylko i wyłącznie od wysokości zarobków rodzica, który ma je płacić. Stan faktyczny wygląda zupełnie inaczej. Przede wszystkim sąd patrzy na miesięczne koszty utrzymania dziecka. Istotne jest, aby standard życia dziecka po rozstaniu rodziców nie uległ obniżeniu. 

Na ustalenie wysokości alimentów wpływają następujące czynniki:

1. dotychczasowe koszty utrzymania dziecka:

• opłaty związane z mieszkaniem (czynsz, woda, gaz, prąd, śmieci, internet, tv),
• wyżywienie,
• ubrania, buty, środki higieny, kosmetyki,
• edukacja (wydatki szkolne, zajęcia dodatkowe, kursy językowe, zajęcia sportowe),
• leczenie,
• koszty ferii i wakacji dzielone na 12 miesięcy,
• abonament telefoniczny,
• koszty dojazdów,
• zabawki, rozrywka, wycieczki szkolne,
• wyposażenie pokoju dziecka, sprzęt elektroniczny,

2. wysokość dochodów rodziców,

3. możliwości zarobkowe i majątek rodzica, który ma płacić alimenty,

4. potrzeby dziecka wynikających z dorastania (im starsze dziecko tym większe potrzeby, rodzic pozostający z dzieckiem można występować o podwyższenie alimentów w trakcie dorastania dziecka).

Zazwyczaj kwota utrzymania dziecka jest dzielona solidarnie pomiędzy rodziców, oczywiście sąd bierze pod uwagę możliwości zarobkowe obu stron. Jeśli rodzic, który ma płacić alimenty nie ma pracy, sąd określi wysokość alimentów biorąc pod uwagę jego potencjalne możliwości na rynku pracy. Sąd będzie też brał pod uwagę zaangażowanie rodzica w wychowanie dziecka. Inaczej potraktuje tego, który widuje się z dzieckiem raz w miesiącu, a inaczej tego, który spędza z dzieckiem czas w tygodniu, zabiera je weekendy, spędza z nim każde wakacje i ferie.

CZYTAJ TEŻIle kosztuje rozwód?

Wysokość zarobków a alimenty na dziecko

Wysokość zarobków rodziców jest podstawowym — ale nie jedynym — wyznacznikiem decydującym o wysokości alimentów. Jeśli rodzic, który zostaje z dzieckiem domaga się wysokich alimentów, a rodzic, który ma je płacić przedstawi w sądzie zaświadczenie o niskich zarobkach, sąd weźmie pod uwagę również potencjalne możliwości zarobkowe rodzica, jego wykształcenie, doświadczenie, umiejętności, czyli sprawdzi, ile mógłby zarabiać, gdyby postarał się o pracę odpowiadającą jego kwalifikacjom. Jeśli jedno z rodziców jest informatykiem, a “na papierze” wysokość jego zarobków waha się w granicach najniższej krajowej pensji, sąd weźmie pod uwagę średnie zarobki na rynku osoby z takimi kwalifikacjami i doświadczeniem — wysokość alimentów będzie zasądzona na tej podstawie.

Kolejnym czynnikiem, który sąd weźmie pod uwagę ustalając wysokość świadczenia dla dziecka jest majątek rodzica, który ma płacić alimenty. Jeśli aktualne zarobki rodzica są wystarczające na zaspokojenie dotychczasowego standardu życia dziecka, a rodzic posiada majątek, który może spieniężyć (nieruchomości, działkę, samochód, oszczędności), sąd weźmie to pod uwagę i zasądzi wyższe alimenty.

Kiedy powstaje obowiązek alimentacyjny?

Obowiązek alimentacyjny powstaje w momencie ustalenia wysokości alimentów przez sąd. Aby pozostający z dzieckiem rodzic nie był bez środków do życia podczas ciągnącej się miesiącami sprawy, rodzic może złożyć wniosek o zabezpieczenie roszczeń alimentacyjnych (samodzielnie lub z pomocą prawnika). W odpowiedzi na taki wniosek sąd wydaje postanowienie nakazujące płacenie alimentów do zakończenia sprawy. Takie postanowienie sądu obowiązuje od chwili wydania, a o postanowieniu strony powiadamiane są pocztą. Jeśli strona, która ma płacić alimenty dwukrotnie nie odbierze awizo sądowego, powiadomienie uznaje się za doręczone.

Alimenty natychmiastowe

W przyszłości drugą możliwością będą są tzw. alimenty natychmiastowe. Obecnie trwają prace nad nowelizacją Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego, który umożliwi szybsze uzyskanie środków na utrzymanie dzieci. Uzyskanie alimentów natychmiastowych nie wykluczy w przyszłości ubiegania się o zwykłe alimenty.  

Rodzic ubiegający się o świadczenie wypełni tylko odpowiedni wniosek, który sąd rozpatrzy w trybie pilnym. Decyzję o przyznaniu świadczenia rodzic będzie mógł uzyskać w ciągu dwóch tygodni. Zasądzone alimenty będą podlegały natychmiastowej egzekucji. Projekt przewiduje następujące kwoty alimentów natychmiastowych:

• jedno dziecko — 497 zł,

• dwoje dzieci  — 900 zł,

• troje dzieci  — 1212 zł,

• czworo dzieci — 1436 zł,

• pięcioro dzieci — 1565 zł.

Konsultacje w sprawie alimentów natychmiastowych miały się odbyć jeszcze w 2020 roku, niestety prace nad projektem przedłużają się z powodu pandemii COVID-19.

Kiedy kończy się obowiązek alimentacyjny?

Obowiązek alimentacyjny nie ustaje z ukończeniem przez dziecko 18. roku życia. Zgodnie z Kodeksem rodzinnym i opiekuńczym, obowiązek ten ustaje w momencie możliwości samodzielnego utrzymania się dziecka, a za górną granicę wieku określa się 25 lat (w przypadku kontynuowania przez dziecko nauki). 

Jeśli choroba dziecka uniemożliwia mu samodzielne utrzymanie, alimenty zostaną zasądzane dożywotnio. Natomiast jeśli rodzic udowodni, że dorosłe dziecko celowo przedłuża czas płacenia alimentów, a w rzeczywistości nie uczy się już w żadnej szkole, nie planuje podjęcia pracy zarobkowej, sąd w takiej sytuacji może podjąć decyzję o zakończeniu obowiązku alimentacyjnego.

Jakie kary grożą za uchylanie się od płacenia alimentów?

Zgodnie z art. 209 Kodeksu karnego, uchylanie się od obowiązku alimentacyjnego jest przestępstwem. Przestępstwo niealimentacji popełnia ten, kto uchyla się od wykonania obowiązku alimentacyjnego określonego orzeczeniem sądowym czy umową. Kary za nieterminowe wpłaty lub niepłacenie alimentów to:

• zajęcie wynagrodzenia na poczet alimentów przez komornika (plus koszty postępowania),

• kara grzywny,

• kara ograniczenia lub pozbawienia wolności do 12 miesięcy.

Jeśli alimenty nie są płacone przez trzy obowiązujące okresy (zwykle są to miesiące), upoważniony do ich odbioru rodzic ma prawo złożenia wniosku do prokuratury o podejrzeniu popełnienia przestępstwa lub skorzystać z pomocy prawnika, który kieruje sprawę do komornika.  

Czy można wystąpić o alimenty bez rozwodu? Dorota Kraskowska

Dziękujemy, że przeczytałaś/eś nasz artykuł do końca. Jeśli chcesz być na bieżąco z informacjami prawnymi, zapraszamy do naszego serwisu ponownie!
Jeżeli podobał Ci się artykuł podziel się z innymi udostępniając go w mediach społecznościowych - poniżej masz szybkie linki do udostępnień.