Jak wygląda proces powoływania nowego rządu?

Wariant pierwszy – zdecyduje Prezydent

Zgodnie z artykułem 109. Konstytucji:

„Pierwsze posiedzenia Sejmu i Senatu Prezydent Rzeczypospolitej zwołuje na dzień przypadający w ciągu 30 dni od dnia wyborów”.

Wybory parlamentarne miały miejsce 15 października, wobec powyższego ostatnim możliwym terminem, w którym mogłoby odbyć się pierwsze posiedzenie Sejmu, jest 14 listopada.

Większość zwykła, bezwzględna i kwalifikowana — ile głosów potrzeba, by wygrać sejmowe głosowanie?Jakub Stasak

W myśl artykułu 1. Regulaminu Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej:

„Pierwsze posiedzenie nowo wybranego Sejmu otwiera Marszałek-Senior powołany przez Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej spośród najstarszych wiekiem posłów. Marszałek-Senior pełni funkcję do wyboru Marszałka Sejmu […] Przed wyborem Marszałka Sejmu mogą być rozpatrywane tylko wnioski formalne”.

Przeprowadzane pod przewodnictwem Marszałka-Seniora pierwsze posiedzenie Sejmu, rozpoczyna się od złożenia przez posłów uroczystego ślubowania.

Kolejnym krokiem jest zaś wybór nowego Marszałka Sejmu oraz przyjęcie dymisji urzędującego szefa rządu i wybór, wchodzących w skład Prezydium Sejmu, Wicemarszałków Sejmu.

Rząd, w stanie dymisji, sprawuje swoje obowiązki aż do czasu powołania nowego.

Na powołanie nowego Premiera oraz pozostałych członków Rady Ministrów i przyjęcie od nich przysięgi, Prezydent ma 14 dni od dnia pierwszego posiedzenia Sejmu.

Co ciekawe, w związku z powołaniem szefa rządu, Konstytucja nie nakłada na Prezydenta żadnych ograniczeń, a kandydatem na prezesa Rady Ministrów może zostać zarówno przedstawiciel zwycięskiego ugrupowania, reprezentant koalicji partii opozycyjnych, jak i osoba spoza polityki.

Przed desygnowaniem kandydata na Premiera, głowa państwa ma prawo m.in. do zaproszenia przedstawicieli partii politycznych, które przekroczyły próg wyborczy na konsultacje.

Jak wygląda procedura nadania polskiego obywatelstwa?Jakub Stasak

Z tej możliwości skorzystał Andrzej Duda, a 19 października na stronach internetowych Kancelarii Prezydenta pojawił się następujący komunikat:

„We wtorek i środę (24–25 października), na zaproszenie Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej Andrzeja Dudy, w Pałacu Prezydenckim odbędą się konsultacje z przedstawicielami poszczególnych komitetów wyborczych, które będą miały swoją reprezentację w Sejmie Rzeczypospolitej Polskiej X kadencji. Spotkania odbędą się osobno z każdym z komitetów wyborczych, w kolejności zgodnej z wynikami osiągniętymi przez te komitety w wyborach”.

Najpóźniej w 14 dniu po powołaniu i zaprzysiężeniu przez Prezydenta, Premier, wygłaszając exposé, przedstawia plan działania rządu i składa wniosek o wotum zaufania dla niego.

Sejmowe wotum zaufania dla nowego rządu udzielane jest bezwzględną większością głosów w obecności co najmniej połowy ustawowej liczby posłów.

Wariant drugi – Premiera i rząd wybierze Sejm

Jeśli rządu nie uda się powołać w wyniku opisanej procedury (powołana przez Prezydenta Rada Ministrów nie uzyska wotum zaufania lub też Prezydent nie powoła w wyznaczonym terminie rządu zaproponowanego przez desygnowanego Premiera), w ciągu 14 dni od upływu wszystkich wspomnianych terminów, Prezesa Rady Ministrów oraz proponowanych przez niego członków Rady Ministrów powołuje Sejm bezwzględną większością głosów w obecności co najmniej połowy ustawowej liczby posłów.

Jest to jednocześnie forma udzielenia nowo wybranemu rządowi wotum zaufania, więc Prezydent nie może odmówić jego powołania i zaprzysiężenia.

Wariant trzeci – inicjatywa wraca do Prezydenta

W przypadku, gdy również Sejmowi nie udaje się stworzyć rządu, który uzyskałby wotum zaufania, na mocy 155. artykułu Konstytucji:

„Prezydent Rzeczypospolitej w ciągu 14 dni powołuje Prezesa Rady Ministrów i na jego wniosek pozostałych członków Rady Ministrów oraz odbiera od nich przysięgę. Sejm w ciągu 14 dni od dnia powołania Rady Ministrów przez Prezydenta Rzeczypospolitej udziela jej wotum zaufania”.

Tym razem jednak sejmowe wotum zaufania udzielane jest zwykłą większością głosów w obecności co najmniej połowy ustawowej liczby posłów.

Prezydenckie prawo łaski — jak wygląda procedura?Jakub Stasak

Jeżeli żaden z opisanych trybów nie przyniesie pożądanego efektu, Prezydent skraca kadencję Sejmu i zarządza ponowne wybory.

Dziękujemy, że przeczytałaś/eś nasz artykuł do końca. Jeśli chcesz być na bieżąco z informacjami prawnymi, zapraszamy do naszego serwisu ponownie!
Jeżeli podobał Ci się artykuł podziel się z innymi udostępniając go w mediach społecznościowych - poniżej masz szybkie linki do udostępnień.