Kiedy pracodawca może, a nawet powinien, pytać o życie prywatne pracownika?

Przed zwolnieniem

Sąd Najwyższy orzekł że pracodawca, nim zwolni pracownika, musi poznać jego sytuację materialną, by po wypowiedzeniu nie okazało się, że znajdzie się on w znacznie gorszej sytuacji niż osoby, które nadal pracują w tym emeryci. 

Wypowiedzenie podczas zwolnienia lekarskiegoMichał Górecki

Choć wyrok dotyczy konkretnego przypadku, to daje światło na podobne przypadki i ma dużo szersze znaczenie. Każdy inny przypadek, ale dotyczący osoby zwalnianej, może mieć ten sam finał — być tak samo rozstrzygnięty.

Jeden wyrok, wiele przypadków

Chodzi o pracownika ośrodka dla trudnej młodzieży. Wychowawca przez redukcję etatów stracił pracę, a pracodawca tłumaczył to spadkiem liczby wychowanków. Sprawa sięga 2017 roku, kiedy jeden z najmłodszych pracowników ośrodka, a zarazem z najkrótszym stażem pracy, dostał do wyboru: zmniejszenie liczby godzin pracy albo rozwiązanie umowy za porozumieniem stron.

Ten odmówił. Jakiś czas potem dostał wypowiedzenie. W uzasadnieniu przeczytał, że powodem były: zmniejszona liczba wychowanków i konieczność zatrudnienia pracowników z dłuższym stażem i doświadczeniem zawodowym. 

Przed zakończeniem jego pracy inny pracownik przeszedł na emeryturę, a kolejny złożył wniosek o roczny urlop dla poratowania zdrowia. W związku z tym pracodawca wycofał wypowiedzenie, ale kilka miesięcy później wręczył je ponownie. Zwolnionych miało być tym razem jeszcze pięć innych osób.

Decyzja o zwolnieniu właśnie tych osób na podstawie:

• stażu pracy,
• stopnia awansu zawodowego,
• doświadczenia zawodowego.

Nieterminowe wynagrodzenie za pracę – co mogę zrobić?Martyna Kowalska

Władze brały też pod uwagę posiadanie alternatywnego źródła lub możliwości utrzymania. Były przekonane, że pracownik ma takie dodatkowe źródło jako trener w klubie sportowym.

Ten złożył pozew do sądu o przywrócenie na stanowisko i wypłatę wynagrodzenia za czas bez pracy. Kiedy trwał już proces, wyszło na jaw, że pozywający owszem trenuje, ale jako wolontariusz. Ponadto dyrekcja wolała zostawić w pracy pracowników emerytowanych i pobierających świadczenia kompensacyjne. Te osoby — zatrudnione na część etatu — były bardziej dyspozycyjne i tworzenie grafików dzięki temu było prostsze.

Sprawa trafiła do Sądu Najwyższego

Początkowo Sąd Rejonowy w Bielsku-Białej, a później Sąd Okręgowy oddalił powództwo zwolnionego pracownika, twierdząc, że pracodawca nie miał wpływu na zmniejszenie zatrudnienia, a utrzymanie emerytów miało swoje uzasadnienie. Sąd zgodził się jednak, że zwolnienie pozbawi go środków do życia, ale dyrekcja placówki nie wiedziała, że nie ma innych źródeł utrzymania.

Zwolniony złożył skargę kasacyjną do Sądu Najwyższego, który uchylił wyrok i przekazał sprawę do ponownego rozpatrzenia.

Co wynika z wyroku SM?

Pracodawca przy typowaniu osób do zwolnienia musi brać pod uwagę nie tylko obiektywne kryteria związane z ich stażem pracy i doświadczeniem zawodowym, ale też sprawdzić ich sytuację prywatną. 

Zmiana nazwiska i zmiana imienia. W jakich sytuacjach?Jakub Stasak

- Kryteria odnoszące się do osobistej sytuacji pracownika, jak z jednej strony stan i obowiązek utrzymania rodziny, zwłaszcza samotne wychowywanie dzieci czy niepełnosprawność, z drugiej zaś strony posiadanie innych źródeł dochodów czy łatwość w znalezieniu nowego zatrudnienia, powinny być brane pod uwagę jedynie pomocniczo. Niemniej jednak wybór pracownika do zwolnienia może być uznany za sprzeczny z zasadami współżycia społecznego, gdy sytuacja osobista tego pracownika jest znacznie gorsza niż pozostałych osób zatrudnionych na stanowiskach objętych redukcją - uzasadniła w wyroku Jolanta Frańczak, sędzia Sądu Najwyższego.

Niemniej jednak wybór pracownika do zwolnienia może być uznany za sprzeczny z zasadami współżycia społecznego, gdy sytuacja osobista tego pracownika jest znacznie gorsza niż pozostałych osób zatrudnionych na stanowiskach objętych redukcją — dodała.

Według Sądu Najwyższego, ośrodek nie mógł wytypować do zwolnienia pracownika z najkrótszym stażem, tym samym pozbawiając go źródła utrzymania. Jednocześnie pozostawiając na etatach, nawet niepełnych, ale jednak etatach — osoby z prawem do świadczenia z ZUS, które po zwolnieniu nadal miałyby źródło utrzymania.

Dziękujemy, że przeczytałaś/eś nasz artykuł do końca. Jeśli chcesz być na bieżąco z informacjami prawnymi, zapraszamy do naszego serwisu ponownie!
Jeżeli podobał Ci się artykuł podziel się z innymi udostępniając go w mediach społecznościowych - poniżej masz szybkie linki do udostępnień.