Praca bez umowy. Czy się opłaca?

• Małgorzata Łaziuk
• /
• 19 grudnia 2023

Czym jest praca bez umowy?

W Polsce praca bez umowy, nazywana często pracą "na czarno", oznacza zatrudnienie bez formalnego zawarcia umowy o pracę. W takim przypadku pracownik nie ma gwarancji ani świadczeń przewidzianych w umowie o pracę, takich jak urlop płatny, składki na ubezpieczenia społeczne czy ochrona przed zwolnieniem. Nie ma także rejestracji w Zakładzie Ubezpieczeń Społecznych.

Praca bez umowy jest nielegalna i niewskazana ze względu na brak zabezpieczeń dla pracownika oraz naruszenie obowiązujących przepisów prawa pracy. Osoby zatrudnione w ten sposób mogą napotkać na wiele trudności.

Czy jest opłacalna?

Pomimo pozornej atrakcyjności z powodu braku biurokracji związanej z umową i formalnościami podatkowymi ta praktyka może nieść za sobą liczne ryzyka, które z pewnością przewyższają korzyści.

Umowa zlecenie o cechach umowy o pracę. Co można zrobić? Małgorzata Łaziuk

Dla pracownika oznacza to brak pewności co do przysługujących mu świadczeń socjalnych, takich jak opieka zdrowotna czy emerytura, a także niestabilność zatrudnienia, gdyż nie ma formalnej ochrony przed ewentualnym zwolnieniem. Osoba, która nie ma uregulowanego stosunku pracy, pracuje "na czarno" w przypadku choroby lub wypadku w pracy nie może skorzystać ze zwolnienia lekarskiego. Dla pracodawcy praca bez umowy niesie ryzyko konsekwencji prawnych, które mogą obejmować sankcje ze strony organów kontrolnych.

Choć na pierwszy rzut oka może się to wydawać opłacalne krótkoterminowo, w dłuższej perspektywie może prowadzić do wielu problemów dla obu stron. 

Co zrobić, jeśli pracodawca nie chce dać umowy?

W przypadku odmowy pracodawcy udzielenia umowy o pracę istnieje kilka kroków, które można podjąć w celu rozwiązania tej sytuacji. Pierwszym krokiem, przed podjęciem jakiejkolwiek interwencji jest zebranie dowodów potwierdzających fakty związane z zatrudnieniem, takie jak potwierdzenia przelewów, korespondencja e-mailowa czy świadectwa pracy.

Czy próbny dzień w pracy jest płatny?Anna Pakaszewska-Cetera

Następnie warto podjąć rozmowę z pracodawcą, wyrażając obawy związane z brakiem formalnej umowy o pracę i prośbą o jej udzielenie. Czasami otwarta komunikacja może przyczynić się do rozwiązania problemu. Jeśli taka rozmowa nie przynosi rezultatów, można zgłosić sprawę do odpowiednich organów kontrolnych, na przykład do Państwowej Inspekcji Pracy.

W ostateczności, jeśli wszystkie próby zawarcia umowy spełzają na niczym, rozważenie alternatywnych opcji zatrudnienia, gdzie umowa o pracę jest zagwarantowana powinna być rozważona.

Dziękujemy, że przeczytałaś/eś nasz artykuł do końca. Jeśli chcesz być na bieżąco z informacjami prawnymi, zapraszamy do naszego serwisu ponownie!
Jeżeli podobał Ci się artykuł podziel się z innymi udostępniając go w mediach społecznościowych - poniżej masz szybkie linki do udostępnień.