Jakie są formalne przesłanki do orzeczenia nieważności małżeństwa kościelnego?

Problemy nomenklaturowe

Najbardziej rozpowszechnionym terminem na określenie całej procedury jest niewątpliwie, używane w tym kontekście całkowicie błędnie, sformułowanie „rozwód kościelny”.

Zgodnie z nauczaniem kościoła i prawem kanonicznym sakramenty, wśród nich małżeństwo, mają charakter nieusuwalny i nierozerwalny.

Jakie konsekwencje w świetle prawa kanonicznego niesie ze sobą apostazja?Jakub Stasak

W związku z powyższym niemożliwe jest przeprowadzenie „rozwodu kościelnego”, trybunał orzekający nie posiada także kompetencji do „unieważnienia małżeństwa”, może on jedynie wydać orzeczenie o jego nieważności już w chwili zawarcia.

Przesłanki do wydania orzeczenia

O wydanie orzeczenia dotyczącego stwierdzenia nieważności może się więc ubiegać każdy, kto uważa, że jego małżeństwo było nieważne już w chwili składania przysięgi.

Ile wie o Tobie proboszcz? Ochrona danych osobowychJakub Stasak

Prawo kanoniczne, inaczej niż w przypadku polskiego prawa cywilnego, nie przewiduje tu orzekania o winie którejkolwiek ze stron, a podstawy prawne mogące prowadzić do wydania orzeczenia dzieli na trzy grupy:

• przeszkody zrywające

To 12 podstaw prawnych, z powodu których małżeństwo zostaje zawarte w sposób nieważny.

Mowa o przeszkodach: wieku, węzła małżeńskiego, niemocy płciowej, święcenia, ślubu, uprowadzenia, różnej religii, występku, pokrewieństwa, powinowactwa, przyzwoitości publicznej i pokrewieństwa prawnego.

• wady formy zawarcia

Ta, stosowana zdecydowanie najrzadziej ze wszystkich, podstawa prawna występuje wówczas, gdy nie została zachowana prawidłowa, precyzyjnie określona przez prawo kanoniczne, forma zawarcia sakramentu.

• wady zgody małżeńskiej

Jak pokazują statystyki, jest to najczęściej pojawiająca się podczas procesu grupa podstaw prawnych (ok. 90% spraw).

Właśnie ona zawiera w sobie powody takie jak: niezdolność do podjęcia istotnych obowiązków małżeńskich, symulacja całkowita zgody małżeńskiej, wykluczenie posiadania potomstwa, wykluczenie jedności/wierności małżeńskiej, wykluczenie nierozerwalności czy przymus i bojaźń.

Przebieg i czas trwania procedury orzekania o nieważności małżeństwa

Postępowanie wszczynane jest po złożeniu do właściwego sądu kościelnego specjalnego pozwu zwanego skargą powodową.

Warto przy tym skorzystać z porady specjalisty, gdyż pismo musi spełniać określone wymogi formalno-merytoryczne, a znaczna część wyroków negatywnych spowodowana jest jego brakami w tym właśnie zakresie.

Czy papież jest nieomylny wg Kościoła? Ciekawe rozstrzygnięcie z 1870 r.Martyna Kowalska

Sąd diecezjalny może naszą skargę przyjąć lub odrzucić.

W pierwszym przypadku należy przygotować odpowiedź na decyzję o przyjęciu skargi, co inicjuje właściwy proces, w drugim istnieje możliwość odwołania się.

Przeprowadzona przez papieża Franciszka w 2015 roku reforma prawa kanonicznego ograniczyła proces orzekana o nieważności małżeństwa do jednej instancji, znacznie skracając jednocześnie całą procedurę, która zyskała miano „procesu 45-dniowego”.

Standardowe postępowanie, od chwili wniesienia skargi powodowej do momentu wydania końcowego wyroku, może trwać jednak, w zależności od liczby spraw rozpatrywanych przez dany trybunał oraz stopnia ich złożoności, od 24 do 30 miesięcy. 

Dziękujemy, że przeczytałaś/eś nasz artykuł do końca. Jeśli chcesz być na bieżąco z informacjami prawnymi, zapraszamy do naszego serwisu ponownie!
Jeżeli podobał Ci się artykuł podziel się z innymi udostępniając go w mediach społecznościowych - poniżej masz szybkie linki do udostępnień.