Jakie konsekwencje w świetle prawa kanonicznego niesie ze sobą apostazja?

Oficjalne dane CBOS z sierpnia ubiegłego roku pokazują wyraźną zmianę stosunku Polaków do wiary katolickiej. W latach 90. mianem wierzących i praktykujących określało się 7 na 10 z nas, w 2022 roku było to już tylko 42%. Z roku na rok przybywa też apostatów. Jakie konsekwencje w świetle prawa kanonicznego niesie ze sobą ten akt? Wyjaśniamy.

Jakie konsekwencje w świetle prawa kanonicznego niesie ze sobą apostazja?
  • Jakub Stasak
  • /
  • 13 lutego 2023

Wolność religijna w prawodawstwie polskim i międzynarodowym

Do wolności sumienia i wyznania odnosi się, w swoich siedmiu podpunktach, art. 53 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej.

Przyznaje on każdemu obywatelowi prawo do wolnego wyboru religii, zarówno prywatnego, jak i publicznego uzewnętrzniania swoich przekonań w tym zakresie poprzez min. modlitwę i uczestnictwo w obrzędach.

Artykuł powyższy zastrzega równocześnie, że nikt nie może być zmuszany do uczestnictwa ani do nie uczestnictwa w praktykach religijnych.

Ile wie o Tobie proboszcz? Ochrona danych osobowychIle wie o Tobie proboszcz? Ochrona danych osobowychJakub Stasak

Zdecydowanie bardziej kompleksowe ujęcie omawianego zagadnienia znajdujemy zaś w ustawie z dnia 17 maja 1989 roku o gwarancjach wolności sumienia i wyznania (z późniejszymi zmianami).

Kwestię wolności religijnej za jedno z podstawowych praw człowieka uznają również traktat lizboński, Międzynarodowy Pakt Praw Obywatelskich i Politycznych czy Karta praw podstawowych.

Jak wygląda procedura dokonania apostazji?

Ustawa zasadnicza przyznaje jednocześnie kościołom i innym związkom wyznaniowym równość, niezależność i autonomię (art.25), co znalazło potwierdzenie w wyroku Naczelnego Sądu Administracyjnego z 2016 roku.

Stwierdzono w nim, że apostazji dokonać można wyłącznie według wewnętrznych procedur kościelnych, które na poziomie kościoła powszechnego regulowane są przez Kodeks prawa kanonicznego, w kościele polskim natomiast stosownymi dekretami Konferencji Episkopatu Polski.

Bezpośrednio z reguły tej wynikają różnice w zasadach, na jakich aktu apostazji dokonać można w poszczególnych państwach.

Pracownik nie obchodzi Bożego Narodzenia? Dni wolne w święta dla pracowników innych wyznańPracownik nie obchodzi Bożego Narodzenia? Dni wolne w święta dla pracowników innych wyznańMichał Górecki

Na mocy dekretu KEP z 2016 roku niezbędne w tym celu są:

• osobista wizyta u proboszcza parafii zamieszkania,

• pisemne oświadczenie woli

Dokument, który według przepisów obowiązujących w polskim kościele złożyć może wyłącznie osoba pełnoletnia, dostarczyć należy w trzech kopiach, po jednej dla proboszcza, kurii i przyszłego apostaty.

• dowód osobisty,

• świadectwo chrztu (jeśli parafia zamieszkania jest inna, niż ta, w której sakrament został udzielony).

Deklarację wysyła się następnie do kurii diecezjalnej, ta poleca proboszczowi parafii, w której księgach widnieje informacja o chrzcie apostaty, dokonanie wpisu o zerwaniu jego łączności z kościołem.

Co ważne, w świetle prawa kanonicznego, jest to właśnie „zerwanie łączności z kościołem”, a nie wystąpienie z niego.

Jeśli spełnione zostały wszystkie przewidziane dekretem KEP warunki, każdy kapłan ma obowiązek przyjęcia aktu apostazji, a procedura jest bezpłatna.

Należy jednak pamiętać o tym, że nie powoduje ona usunięcia naszych danych osobowych z akt parafialnych, te pozostają bowiem w księdze chrztów, wypis z której, wraz z odpowiednią adnotacją, stanowi dla nas jedyne pisemne poświadczenie dokonanego aktu.

Konsekwencje dokonania apostazji w świetle prawa kanonicznego

Apostazja stanowi niejako „ekskomunikę na własne życzenie”.

Czy papież jest nieomylny wg Kościoła? Ciekawe rozstrzygnięcie z 1870 r.Czy papież jest nieomylny wg Kościoła? Ciekawe rozstrzygnięcie z 1870 r.Martyna Kowalska

Wiążą się z nią min.:

• zakaz sprawowania i przyjmowania sakramentów,

• brak możliwości bycia świadkiem bierzmowania czy świadkiem na ślubie, a także ojcem/matką chrzestną.

Opisana sytuacja odnosi się wyłącznie do przyszłości po dokonaniu apostazji, wszystko, co wydarzyło się do tego momentu, zachowuje ważność.

• zakaz wykonywania posług, urzędów i zadań w kościele,

• zakaz przynależności do stowarzyszeń, ruchów i organizacji kościelnych i katolickich,

• brak możliwości katolickiego pochówku. 

Dziękujemy, że przeczytałaś/eś nasz artykuł do końca. Jeśli chcesz być na bieżąco z informacjami prawnymi, zapraszamy do naszego serwisu ponownie!
Jeżeli podobał Ci się artykuł podziel się z innymi udostępniając go w mediach społecznościowych - poniżej masz szybkie linki do udostępnień.

Security Magazine

Czy ten artykuł był przydatny?

Newsletter

Bądźmy w kontakcie! Zapisz się na newsletter, a raz na jakiś czas wyślemy Ci powiadomienie o najważniejszych tematach. Dla subskrybentów newslettera przygotowujemy specjalne wydarzenia np. webinaria. Nie pożałujesz!