Na czym polega i kiedy możliwe jest ubezwłasnowolnienie?

• Jakub Stasak
• /
• 29 grudnia 2023

Jakie są rodzaje ubezwłasnowolnienia?

Zgodnie z obowiązującymi przepisami, wraz z ukończeniem 13. roku życia każdy z nas nabywa częściową zdolność do czynności prawnych, pełną zdolność posiadają zaś osoby pełnoletnie.

Wobec powyższego, w myśl artykułu 13. ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 roku (z późniejszymi zmianami) – Kodeks cywilny, właśnie osoby, które ukończyły trzynaście lat, mogą zostać ubezwłasnowolnione całkowicie, jeśli:

„Wskutek choroby psychicznej, niedorozwoju umysłowego albo innego rodzaju zaburzeń psychicznych, w szczególności pijaństwa lub narkomanii, nie jest w stanie kierować swym postępowaniem”.

W przypadku, gdy nastąpiło orzeczenie ubezwłasnowolnienia całkowitego, a ubezwłasnowolniony nie pozostaje już pod władzą rodzicielską, ustanawia się dla niego opiekę.

Prawo do leczenia psychiatrycznego bez zgody pacjenta w sytuacjach kryzysowychMałgorzata Łaziuk

Podstawę do orzeczenia ubezwłasnowolnienia częściowego stanowią te same przesłanki, co w sytuacji ubezwłasnowolnienia całkowitego, z tą jednak różnicą, że może ono dotyczyć wyłącznie osób pełnoletnich.

Według artykułu 16. Kodeksu cywilnego:

„Osoba pełnoletnia może być ubezwłasnowolniona częściowo […] jeżeli stan tej osoby nie uzasadnia ubezwłasnowolnienia całkowitego, lecz potrzebna jest pomoc do prowadzenia jej spraw”.

Dla osoby ubezwłasnowolnionej częściowo ustanawia się kuratelę.

Kto może złożyć wniosek o ubezwłasnowolnienie?

Ubezwłasnowolnienie zawsze odbywa się na wniosek, w gronie uprawnionych do jego złożenia znajdują się:

• małżonek osoby, której dotyczy wniosek o ubezwłasnowolnienie,

• krewny w linii prostej – zstępny (dzieci, wnuki), wstępny (rodzice, dziadkowie) oraz rodzeństwo,

• przedstawiciel ustawowy,

• prokurator.

Jak możesz wspierać rozwój polskiej psychiatrii dziecięcej?Jakub Stasak

Artykuł 544. ustawy z dnia 17 listopada 1964 roku (z późniejszymi zmianami) – Kodeks postępowania cywilnego stanowi natomiast, że:

„Sprawy o ubezwłasnowolnienie należą do właściwości sądów okręgowych. W sprawach tych właściwy jest sąd miejsca zamieszkania osoby, której dotyczy wniosek o ubezwłasnowolnienie, a w braku miejsca zamieszkania – sąd miejsca jej pobytu”.

W sądowym postępowaniu o ubezwłasnowolnienie bierze udział prokurator.

Przebieg postępowania – jakie prawa ma osoba, której dotyczy wniosek?

Co niezwykle istotne, istnieje prawny obowiązek wysłuchania osoby, której dotyczy wniosek o ubezwłasnowolnienie.

Powinno to nastąpić niezwłocznie po wszczęciu postępowania i odbywać się w obecności biegłego psychologa (jeśli wymaga tego stan zdrowia osoby, która ma zostać wysłuchana – również biegłego lekarza psychiatry lub neurologa).

Gdzie szukać pomocy prawnej? Adwokat czy prawnik?Monika Świetlińska

Ewentualny brak możliwości porozumienia się z osobą, której należało wysłuchać, stwierdza uczestniczący w postępowaniu biegły psycholog, a stosowna informacja zostaje zapisana w protokole.

Dziękujemy, że przeczytałaś/eś nasz artykuł do końca. Jeśli chcesz być na bieżąco z informacjami prawnymi, zapraszamy do naszego serwisu ponownie!
Jeżeli podobał Ci się artykuł podziel się z innymi udostępniając go w mediach społecznościowych - poniżej masz szybkie linki do udostępnień.