Opieka nad dziećmi - jakie są rozwiązania?

O sprawach związanych z urlopem macierzyńskim, rodzicielskim i wychowawczym warto pomyśleć już w ciąży, ewentualnie niedługo po porodzie — szybkie przekazanie informacji na temat przebywania na urlopach to bardzo dobra praktyka pozwalająca pracodawcy na zaplanowanie pracy, podział obowiązków czy przyjęcie osób na zastępstwo.

Kobiety powinny uzyskać duże wsparcie w powrocie na rynek pracy po urlopie macierzyńskim/rodzicielskim.

Narodziny dziecka — czas na urlop macierzyński/rodzicielski

Najważniejsze — pamiętać o dopilnowaniu formalności i podjęciu ważnych decyzji w odpowiednim czasie. Kobieta po porodzie powinna złożyć wniosek o urlop macierzyński i rodzicielski. Jest na to 21 dni. 

Wniosek o urlop rodzicielski można złożyć również w późniejszym czasie, jednak należy powiadomić wcześniej pracodawcę o chęci skorzystania z niego. To czynność niezbędna, a informacja o nim powinna pojawić się przynajmniej 3 tygodnie (21 dni) wcześniej.

Urlop macierzyński to 20 tygodni, matka musi wykorzystać 14, pozostałą część, czyli 6 tygodni może wykorzystać ojciec dziecka.

Zasiłek macierzyński zwolniony z PIT do 85.528 zł! Dla kogo?Martyna Kowalska

Po 20 tygodniach urlopu macierzyńskiego można rozpocząć urlop rodzicielski. Już przed jego początkiem niezbędna  jest decyzja, w jakich częściach zostanie wykorzystany; który z rodziców będzie z niego korzystał. Trzeba również wybrać, czy wysokość zasiłku macierzyńskiego wynosić będzie 80% przez cały okres urlopu, czy 100% i 60%. 

Rodzice po zakończeniu urlopu rodzicielskiego podejmują decyzję o sposobie opieki nad pociechą: czy będą sprawowali ją osobiście, czy skorzystają z pomocy profesjonalistów np. niani, żłobka, czy przedszkola.

Często wybieraną opcją jest również skorzystanie z urlopu wychowawczego. Aby móc z nim przebywać należy mieć określony staż — co najmniej 6 miesięcy. Warunkiem jest posiadanie umowy o pracę. Maksymalny czas takiego urlopu wynosi 36 miesięcy (mogą z niego korzystać oboje rodzice). Należy go wykorzystać do 6 roku życia dziecka — później nie będzie już takiej możliwości; w przypadku niepełnosprawności — do jego pełnoletności. Na urlopie wychowawczym można świadczyć pracę, jednak jej wykonywanie nie może przeszkadzać w opiece nad dzieckiem. Jeśli pobiera się świadczenia rodzinne (dochód rodziny na osobę wynosi 674 zł; przy dziecku z niepełnosprawnością — 764 zł) można wnioskować o dodatek wychowawczy wynoszący 400 zł. Warto wiedzieć, że oboje rodzice mogą w tym samym momencie przebywać na urlopie wychowawczym. 

Pracownica powracająca do pracy po urlopie macierzyńskim ma pewne przywileje: może skorzystać z godzinnej przerwy w pracy wykorzystywanej na karmienie dziecka (wypisując wniosek, przedstawiając zaświadczenie).  Można także obniżyć etat na ⅞ — pracodawca nie może odmówić czasowego zmniejszenia wymiaru czasu pracy.

Pamiętajmy, że po urlopie związanym z wychowywaniem dziecka kobieta powinna wrócić na to samo lub równorzędne stanowisko (z wynagrodzeniem takim jak przed narodzinami dziecka). 

Rok 2023 — czas zmian 

Wiele udogodnień dla rodziców zostało wprowadzonych ze względu na dyrektywę unijną. Co się zmienia? Na jakie udogodnienia mogą liczyć rodzice? Najważniejszą zmianą jest zwiększenie długości urlopu rodzicielskiego. Aktualnie liczy on 32 tygodnie (34 tygodnie dla ciąży mnogiej) — po zmianach wynosił będzie 41 tygodni (43 w przypadku narodzin większej liczby dzieci). Nowością będą dwa dni urlopu z powodu działania siły wyższej, a także 5 dni urlopu opiekuńczego. Pierwszy z nich płatny jest 50%, drugi — bezpłatny, jednak wykorzystać będą go mogli bliscy, którzy z ważnych powodów podejmą się opieki nad dzieckiem, kiedy rodzice nie będą mogli jej sprawować. Zmienią się także niektóre uprawnienia osób wychowujących dzieci. Do tej pory pracownika posiadającego dziecko nie można było wysyłać w delegacje, pracować w godzinach nadliczbowych, na zmianach nocnych oraz w systemie przerywanym do momentu ukończenia 4 roku. Teraz następuje zmiana — podniesiono wiek do 8 lat.  Warto pamiętać, że to rodzice powinni przeprowadzić ze sobą konsultacje i podjąć decyzje, którego z nich dotyczyć będą udogodnienia i przedstawić pracodawcy wniosek.

Jak pogodzić pracę z opieką nad dzieckiem?

Bardzo ważny jest wiek dziecka oraz to, czy młodzi rodzice mogą liczyć na pomoc bliskich w opiece nad pociechą. Ukochana babcia, ciocia czy członek rodziny to ogromne wsparcie. Jeśli z różnych powodów nikt bliski nie może podjąć się opieki — istnieją inne rozwiązania, które pozwolą rodzicowi na powrót do pracy. 

Jednym z najczęściej stosowanych jest zatrudnienie profesjonalnej opiekunki — niani (z którą należy podpisać umowę np. uaktywniającą). Dzieckiem może opiekować się również kobieta, która pod swoją opieką ma własną pociechę lub, za odpowiednim wynagrodzeniem, sąsiadka.

Zmiany w kodeksie pracy 2023Anna Petynia-Kawa

Można także podjąć decyzję o skorzystaniu z oferty żłobka, jednak należy pamiętać, że w niektórych miastach kolejka oczekujących na przyjęcie do takiej placówki jest bardzo długa. Zwiększeniem szans na dostanie się do takiej placówki może być zapisanie dziecka tuż po narodzinach lub nawet... przed.

Dziecko w wieku 2-3 lat może zostać przyjęte do przedszkola.

Pamiętajmy o wyborze placówki zgodnej z preferencjami rodziców. Wybierając ją należy zwrócić uwagę przede wszystkim na ofertę edukacyjną, na odległość od domu /pracy. Trzeba także zastanowić się, kto i w jaki sposób będzie odbierał pociechę (jakimi środkami lokomocji, wózkiem, czy pieszo).  

Opiekunowie powinni  przemyśleć, w jaki sposób zapewnią dziecku opiekę, kiedy nie będzie ono mogło przebywać w żłobku/ przedszkolu.

W takich sytuacjach można:

• skorzystać z zasiłku opiekuńczego,
• pozostawić je pod opieką osoby bliskiej,
• pracować w trybie zdalnym, jeśli jest taka możliwość,
• wziąć urlop na żądanie,
• skorzystać z urlopu wypoczynkowego.

Bardzo ważne jest również przedyskutowanie sposobu postępowania w przypadku chorób dziecka (w pierwszych latach jest ich naprawdę wiele). Zanim nastąpi powrót do pracy należy zaplanować, który z rodziców skorzysta podejmie się opieki nad chorą pociechą.

Wolne od pracy można wziąć także kiedy maluch jest zdrowy, ale z różnych powodów nie ma innej osoby, która mogłaby się nim zaopiekować, zapewnić bezpieczeństwo.

Dziękujemy, że przeczytałaś/eś nasz artykuł do końca. Jeśli chcesz być na bieżąco z informacjami prawnymi, zapraszamy do naszego serwisu ponownie!
Jeżeli podobał Ci się artykuł podziel się z innymi udostępniając go w mediach społecznościowych - poniżej masz szybkie linki do udostępnień.