Ubezwłasnowolnienie do likwidacji?

Co to jest ubezwłasnowolnienie?

To pozbawienie albo ograniczenie przez sąd zdolności do czynności prawnych. Ubezwłasnowolnienie całkowite to zupełne pozbawienie zdolności do czynności prawnych, które podejmuje opiekun takiej osoby. Przy ubezwłasnowolnieniu częściowym osoba może osobiście podejmować czynności prawne — zgodę na konkretną transakcję musi wyrazić jej kurator.

Kultura bez barier – 25 mln złotych dla 164 instytucjiMikołaj Frączak

Jakie są konsekwencje ubezwłasnowolnienia? Rzecznik Praw Obywatelskich wymienia:

• niemożność zawarcia małżeństwa,
• niemożność uznania swego ojcostwa lub wytoczenia samodzielnie powództwa o ustalenie albo zaprzeczenie ojcostwa lub macierzyństwa,
• niemożność sprawowania władzy rodzicielskiej,
• niemożność nawiązania stosunku pracy,
• brak czynnego i biernego prawa wyborczego,
• niemożność sporządzenia i odwołania testamentu.

- Poza umowami w drobnych sprawach życia codziennego, osoba ubezwłasnowolniona nie może działać w obrocie gospodarczym i prawnym. Wszelkie jej działania wymagają pośrednictwa opiekuna ustanowionego przez sąd. Sąd stosuje ubezwłasnowolnienie bezterminowo; nie jest ono okresowo kontrolowane. W Polsce stosuje się najczęściej ubezwłasnowolnienie całkowite (od 89 do 92% proc. uwzględnionych wniosków). W Polsce ubezwłasnowolnionych całkowicie jest ok. 90 tys. osób - zaznacza Marcin Wiącek.

Co zamiast ubezwłasnowolnienia?

 Zastąpienie instytucji ubezwłasnowolnienia innym instrumentem prawnym mogłoby pozwolić na realizację dyrektywy godności, wolności i równego traktowania każdej osoby. RPO od około 20 lat próbuje tym tematem zainteresować władzę. Wielokrotnie sygnalizował tę kwestię Ministrowi Sprawiedliwości i parlamentowi. 

Zdaniem Rzecznika Praw Obywatelskich obecny kształt ubezwłasnowolnienia jest najzwyczajniej niezgodny z Konstytucją. W tym temacie apelował on także do Prezydenta RP, Ministra Sprawiedliwości i Marszałka Senatu, aby rozpocząć  działania, mające na celu likwidację dyskryminacji osób ubezwłasnowolnionych w zakresie praw wyborczych. 

Emerytury pójdą w górę. Rząd ma plan na 2023 rokMikołaj Frączak

- Wskazywał też na kwestię kontaktów z innymi dorosłymi członkami rodziny czy bliskimi, problemów ze znalezieniem kandydatów na opiekunów i kuratorów dla ubezwłasnowolnianych osób samotnych czy z przyznawaniem krewnym wynagrodzenia za opiekę - przekazuje urząd RPO.

Konwencja ONZ o ubezwłasnowolnieniu

 - Marcin Wiącek w pełni podziela potrzebę podjęcia prac nad modelem wspieranego podejmowania decyzji. Art. 12 ust. 3 Konwencji o prawach osób niepełnosprawnych nakłada obowiązek podjęcia odpowiednich środków w celu zapewnienia dostępu do wsparcia, którego osoby z niepełnosprawnością mogą potrzebować przy korzystaniu ze zdolności prawnej — przekazuje urząd RPO.

Komitet ONZ ds. praw osób z niepełnosprawnościami w rekomendacjach z 29 października 2018 roku wobec Polski zalecił m.in. uchylenie wszystkich dyskryminujących przepisów Kodeksu cywilnego i innych aktów, umożliwiających pozbawienie osób niepełnosprawnych zdolności do czynności prawnych. 

Ponadto zarekomendował, by Polska ustanowiła procedurę umożliwiającą odzyskanie tej zdolności oraz by wypracowała taki mechanizm wspieranego podejmowania decyzji, który będzie respektować autonomię, wolę i preferencje osób z niepełnosprawnościami.

Włączyć osoby z niepełnosprawnościami w prace zespołu

RPO jest zdania, że do prac nad nowym prawem powinno się włączyć osoby z niepełnosprawnościami lub działające na ich rzecz. Tymczasem z projektu zarządzenia wynika, że w skład zespołu wejdą wyłącznie przedstawiciele organów władzy publicznej. 

- Art. 33 ust. 3 Konwencji zakłada, że społeczeństwo obywatelskie, zwłaszcza osoby z niepełnosprawnościami i reprezentujące je organizacje, będą włączone w proces monitorowania realizacji Konwencji. W rekomendacjach Komitet ONZ ds. praw osób z niepełnosprawnościami podkreślił, że niezbędne jest zapewnienie aktywnego i pełnego uczestnictwa organizacji osób z niepełnosprawnościami oraz konstruktywnych konsultacji z różnymi organizacjami tych osób w toku wypracowywania nowych przepisów i strategii, by zapewnić, że ustawodawstwo będzie zgodne z Konwencją — informuje RPO i za niezbędne uważa odpowiednie włączenie osób z niepełnosprawnościami lub osób działających na ich rzecz.

Onkolodzy na wagę złota. MZ zachęca studentów medycynyMikołaj Frączak

- Wierzę, że podjęcie wspólnych wysiłków na rzecz zapewnienia adekwatnego wsparcia osobom z niepełnosprawnościami przyczyni się do pełnego wdrożenia postanowień Konwencji, o co będę konsekwentnie zabiegał. Podkreślam gotowość i otwartość do współpracy z zespołem międzyresortowym w formule odpowiadającej pozycji ustrojowej urzędu Rzecznika Praw Obywatelskich – podsumowuje Marcin Wiącek.

Dziękujemy, że przeczytałaś/eś nasz artykuł do końca. Jeśli chcesz być na bieżąco z informacjami prawnymi, zapraszamy do naszego serwisu ponownie!
Jeżeli podobał Ci się artykuł podziel się z innymi udostępniając go w mediach społecznościowych - poniżej masz szybkie linki do udostępnień.